Valur Pálsson fæddist á Siglufirði 2. september 1932, sonur hjónanna Páls Einarssonar, f. 1901, d. 1965, frá Geirakoti í Flóa og Hermínu Halldórsdóttur, f. 1905, d. 1984, frá Seyðisfirði. Valur lést á Landspítalanum 23. nóvember 2020. Valur ólst upp á Siglufirði í miðju síldarævintýrinu, en fluttist ungur til Reykjavíkur þar sem faðir hans opnaði rakarastofu og síðar raftækjaverslunina Luktina á horni Njálsgötu og Snorrabrautar. 

Árið 1953, að loknu námi í Verslunarskóla Íslands, hélt Valur til framhaldsnáms í viðskiptafræðum við Columbia-háskólann í New York þar sem hann lauk námi 1957. Heim kominn rak hann Luktina í samstarfi við föður sinn, og sjálfur eftir hans dag. Síðan söðlaði hann um og vann um árabil fyrir Jóhann Ólafsson og co. Valur hóf svo störf hjá Hafskip 1982 og síðar Eimskip og vann þar fram á eftirlaunaaldur. Þá settist hann aftur á skólabekk og lauk prófi frá Leiðsögumannaskólanum og starfaði svo við leiðsögn allt fram á allra síðustu ár, mest fyrir Guðmund Jónasson. Valur var virkur í ýmsum félagsmálum og var m.a. formaður skíðadeildar ÍR í áratug, meðan uppbygging félagsins í Hamragili stóð sem hæst. 

Valur kvæntist árið 1960 Ernu Maríusdóttur, f. 1941, dóttur Maríusar Helgasonar, f. 1905, d. 1985, og Sigríðar Carlsdóttur Berndsen, f. 1910, d. 1978, og eignuðust þau fjóra syni: 1) Páll, f. 1960, rithöfundur og útgáfustjóri, kvæntur Nönnu Hlíf Ingvadóttur, f. 1970. Dætur hans og Höllu Kjartansdóttur eru Álfrún, f. 1983, gift Viktori Bjarka Arnarsyni og eiga þau tvö börn, Höllu Elísabetu og Arnar Pál; Védís, f. 1990, í sambúð með Grími Stígssyni og eiga þau dótturina Áshildi; og Steinunn Vala, f. 1992, í sambúð með Jakobi van Oosterhout. 2) Karl Steinar, f. 1963, yfirlögregluþjónn, kvæntur Erlu Dögg Guðmundsdóttur, f. 1982. Dætur hans og Gyðu Olgeirsdóttur eru Sigríður Bára og Auður Edda. 3) Hermann, f. 1965, lýðheilsufræðingur, kvæntur Þóru Magneu Magnúsdóttur, f. 1966. Börn þeirra eru Erna Hrund, í sambúð með Jóni Kristófer Sturlusyni, synir hennar og Aðalsteins Kjartanssonar eru Tinni og Tumi; og Magnús Valur kvæntur Rannveigu Hafsteinsdóttur. 4) Sigurður Valur, f. 1973. Valur og Erna reistu sér hús í Álftamýri 29 og bjuggu þar frá 1966 allt fram til ársins 2006 er þau fluttu á Strandveg í Garðabæ. Síðan 2018 hafa þau búið í Mörkinni við Suðurlandsbraut. 

[DEFAULT]

Flutt við útför Vals Pálssonar frá Grafarvogskirkju 9. desember árið 2020

Fyrir fáeinum árum áskotnaðist mér ljósmynd sem tekin var á síldarplani á Siglufirði á hinum glöðu veltiárum fjórða áratugarins. Hún sýndi lítinn dreng, líklega 4-5 ára sem ung kona leiddi, og reyndist þar kominn litli vel klæddi rakarasonurinn á staðnum, Valur Pálsson. Hann er kankvís á svip og glaður að sjá á myndinni, það stafar lífsgleði af þessu barni, og sé hún skoðuð frá síðari tíma sjónarhorni má segja að strax þarna sjáist vísir að því góða skaplyndi sem fylgdi honum alla tíð. 

Þótt pabbi flytti ungur að árum frá Siglufirði þá lék ávallt ljómi yfir bernskuárunum þar og Siglufjörður var alltaf hans heimabær. Hin síðari ár þegar við vorum í árvissri skíðaferð á Siglufirði brást ekki að pabbi hringdi á hverjum degi til að fá fréttir úr fjallinu, hvort færið hefði ekki verið gott, og hnykkti alltaf á því að það væri auðvitað hvergi betra að skíða en á Siglufirði. Og alltaf besta veðrið, alltaf logn eins og í Hamragili, „það er alltaf logn í gilinu“ er ein af þessum möntrum sem pabbi fór með. Hann stóð alltaf með sínu og sínum. Mér er það líka fast í barnsminni þegar við komum á Siglufjörð á árunum upp úr 1970 þegar bærinn var í hvað mestri niðurníðslu, hvað pabbi varð raunverulega dapur. Hann fór með okkur um bæinn og útlistaði hvernig hitt og þetta hefði litið út á gullaldarárunum og varð sífellt daufari þegar hin mikla hnignun blasti við augum. Þessar andstæður eru kannski svona skarpar í mínu minni því mér fannst Siglufjörður frábær; að veiða marhnúta af hálfhrundum síldarplönum, fara út á bát og þvælast um þorpið. Þeim mun glaðari var pabbi að fylgjast með uppgangi Siglufjarðar hin síðustu ár og hrósaði mjög þeim sem mesta ábyrgð bera á því. Það var síðan ótrúlegt happ að allri stórfjölskyldunni skyldi lánast að verja saman verslunarmannahelginni í sumar á Siglufirði, í kófinu miðju, en pabbi hafði planað þetta lengi og sótti það nokkuð fast, sem var ólíkt honum, að allir kæmu. Mig grunar að hann hafi skynjað að þetta kynni að verða hans hinsta för í sinn elskaða fæðingarbæ.

	Pabbi var ekki maður sem talaði mikið um sjálfan sig, hann var frekar lokaður að upplagi og hélt sínum einkamálum fyrir sig. „Við erum bara svona“, sagði hann við mig. Stundum var ég að þýfga hann um ákveðin tímabil á ævi hans og fékk svosem engin ræðuhöld á móti, en hin síðari ár var samt eins og hann hefði allt í einu meiri þörf fyrir að segja frá gömlum tíma. Hann var mjög ungur sendur sumarlangt í sveit að Skeljabrekku í Borgarfirði og var þar allt fram á unglingsár alveg frá síðasta skóladegi að vori og til hins fyrsta að hausti. Ég spurði hvort honum hefði ekki þótt það erfitt, að vera svo lengi fjarri fjölskyldu og vinum svona ungur, en hann sagði að það hefði vanist og honum hefði líkað vel í sveitinni. Hann var nefnilega sveitamaður í aðra röndina, hafði mikið yndi af því að vera úti, vinna undir beru lofti, sveitastörf áttu vel við hann og svo fannst honum gaman á hestbaki. Og alla tíð sýndi hann hjónunum á Skeljabrekku alveg sérstaka tryggð og ræktarsemi og húsfreyjan, Guðrún Salómonsdóttir, stórgeðja kona eins og hún átti kyn til, kom oft í heimsókn í Álftamýri og er mjög minnisstæð. 

	Það slær mig núna þegar ég skoða myndir hvað pabbi var alltaf vel klæddur sem barn hjá ömmu Hermínu, vel klæddi rakarasonurinn, svona eins og lítið módelbarn. Amma hefur greinilega klætt hann upp, t.d. í vandaðan frakka og með hatt eins og sjá má á einni myndinni í skránni, en þetta olli því samt ekki að hann yrði sundurgerðarmaður í klæðaburði síðar meir, öðru nær. Maður sér á ljósmyndunum hvernig hallar undan fæti eftir því sem hann sjálfur fer að ráða för í fatastílnum, eins og stundum vill verða með karlmenn. En geðslag hans og skaplyndi voru á þann veg að hann hlaut alltaf að verða góður sonur. Hann fór að vinna með föður sínum í fyrirtæki hans, sem aldrei er sjálfgefið, og amma var mjög stolt og ánægð með hann, ekki síst eftir framhaldsnámið í New York. Hún setti stundum plötu á grammófóninn og spilaði fyrir mig, já vinýlplötu sem pabbi hafði sent þeim sem hann talar inn á frá Empire State-byggingunni og lýsir fyrir foreldrum sínum heimsborginni sem ber fyrir augu. Mér fannst þetta stórmerkilegt þá og var uppnuminn yfir þessu, pabbi að tala á hljómplötu, en fékk dræmar viðtökur hjá pabba sem vildi ekkert um þetta tala. Honum var alltaf mjög í nöp við þessa plötu, fannst þetta sjálfsagt eitthvað hallærislegt. Að sama skapi var hann lengi vel fámáll um námsárin í New York, sem mér fannst stundum skrýtið því ég áttaði mig snemma á því hvað þau höfðu mótað hann mikið. En með tímanum fór hann að opna sig meira um New York-árin á sjötta áratugnum þar sem hann leigði lengst af herbergi hjá Guðmundu Elíasdóttur söngkonu á Upper West. Hann var í hinum virta Columbia-háskóla á árunum 1953-1957 og svo styrktarfélagi skólans alla tíð og geysilega ánægður með sitt nám. Pabbi var í viðskiptafræði en hann sagði mér að til þess að tryggja að nemendur yrðu ekki fagidjótar eða nördar, hefðu þeir verið skikkaðir til að taka námskeið í bókmenntum og listum, húmaníóra að ákveðnum einingafjölda. Pabbi fór því í námskeið um óperur, sígilda tónlist og rússneskar bókmenntir, svo eitthvað sé nefnt og sagði að þetta hefði tvímælalaust aukið sjóndeildarhring sinn. Þarna held ég að liggi rætur þess að pabbi las alltaf mjög mikið, bækur af öllu tagi og hafði t.d. mjög gaman af sögulegu efni og glæpasögum, en í minni bernsku las hann mikið erlendar „pocket“-bækur, sem hann kallaði, og var þá óþekkt á íslenskum bókamarkaði. Hann gerði sér alltaf sérstakar ferðir í bókabúðir til þess að birgja sig upp af lesefni og hafði þá kynnt sér áður hvort nýjar sendingar væru komnar. Honum leið vel í New York og hafi Siglufjörður verið hans bær þá var New York hans borg. Þegar ég var þar síðast fyrir fáeinum árum þá sagði pabbi þetta ítrekað við mig í símtölum okkar: „þetta er mín borg“. Þá hringdi hann líka á hverjum degi, spurði hvað væri dagsplanið og nefndi djassbúllur og staði frá sínum árum sem vert væri að heimsækja, og heimtaði svo skýrslu daginn eftir sem hann auðvitað fékk. Það var svo huggun harmi gegn að á meðan hann var á spítalanum gátum við feðgar glaðst sameiginlega yfir falli Trumps, sem pabbi hafði mikla skömm á og taldi að væri að eyðileggja þá Ameríku sem honum var svo hjartfólgin eftir árin í New York.

	Pabbi kom heim eftir námið og fór að reka raftækjaverslunina Luktina með pabba sínum. Það má spyrja sig hvort hann hafi einhvern tíma haft önnur áform með þetta fína nám, stefnt „hærra“? Það voru ekki margir í þá daga sem voru með próf af þessu tagi frá svo virtum háskóla og ég held að ef pabbi hefði haft metnað á því sviði þá hefðu honum sjálfsagt verið ýmsir vegir færir. Ég held hins vegar að hann hafi ekki haft slíkan metnað og ástæða þess legið í persónu hans og eðlisfari. Pabbi var t.d. ekki fyrir átök, jafnvel mætti segja að hann hafi verið átakafælinn. Hann var friðsamur að náttúru og vildi hafa menn góða í kringum sig, og tala saman þá er deildu. Hann áttaði sig líka á því, held ég, að hann naut sín best sem liðsmaður, team-player, og kaus frekar hafa rúman tíma fyrir sín áhugamál og fjölskylduna en láta vinnuna gleypa sig, líkt og var svolítið raunin þegar hann rak fjölskyldufyrirtækið. Þar stóð hann í stafni og á meðan sást hann minna heima. Það breyttist svo þegar hann skipti um starfsvettvang. 

	Afi Páll mun hafa verið orðinn nokkuð órólegur yfir því hversu tíðindalítið var af vettvangi kvennamála einkasonarins, svo uggandi reyndar að hann tók Bússa, vin pabba, á eintal um áhyggjur sínar. Og einn daginn gat Bússi sagt honum að eftir útilegu í Þórsmörk þá héldi hann að það væri eitthvað í gangi. Afi gladdist mjög yfir því og sagði að það stemmdi, Valur hefði verið sérlega kátur undanfarið og sífellt að söngla eitthvað lag, María María. Troddu þér nú inn í tjaldið hjá mér. Þá höfðu mamma og pabbi semsé fundist í fyrsta sinn  í Þórsmörkinni þar sem birkið ilmaði og yfir þau hvelfdist stjörnunótt, eins og þar segir, þau troðist saman í tjaldi og ákváðu svo að arka saman sinn æviveg. Allar götur síðan var Þórsmerkurljóð Sigurðar jarðfræðings þeirra lag og á uppvaxtarárum okkar bræðra var alltaf farið eina helgi á hverju sumri í tjaldútilegu í Þórsmörk með góðum hópi.

	Snæi, æskuvinur minn, sagði mér um daginn lýsandi sögu af pabba. Snæi var frægur fyrir að ganga ávallt í öfugum skónum langt fram eftir aldri, krummafót sem kallaður er, eða þar til dag einn að hann hringir bjöllunni í Álftamýri og pabbi kemur til dyra. En í stað þess að kalla á mig og fara aftur inn þá segir pabbi honum að koma inn og setjast niður. „Jæja, Snæi minn, nú ætla ég að kenna þér hvernig maður á að fara í skóna og hvernig þeir eiga að snúa.“ Og hófst þá sýnikennsla sem lauk með því að Snæi náði loksins tökum á því að fara rétt í skóna og er pabba ævinlega þakklátur. En þetta rifjaði upp fyrir mér að á sama hátt kenndi hann mér að reima skóna. Ég var að flýta mér út í fótbolta, eins og alltaf, og hafði örugglega beðið hann að reima, en þarna sagði pabbi mér að setjast í stigann því nú ætlaði hann að kenna mér að reima. Það setti svo pressu á mig að hann neitaði að flýta fyrir, „þú mátt fara út þegar þú ert búinn að læra að reima skóna þína“, sagði hann og að lokum stóð ég upp fullnuma sem sjálfreimandi maður.

	Þessi litla saga er held ég svolítið dæmigerð fyrir uppeldisviðhorf pabba. Hann var kannski ekki fyrirferðarmikill í uppeldinu, enda vann hann langan vinnudag sex daga vikunnar fram eftir mínum æskuárum, eins og þá tíðkaðist, en megi tala um uppeldishugsun af hans hálfu þá snerist hún mest um að gera okkur sjálfstæða og ábyrga, með því að fela okkur ábyrgð. Hann harðneitaði að útvega mér vinnu sem unglingi, „menn eiga sjálfir að útvega sér vinnu“, og breytti engu þótt ég væri að rella í honum. Hann var ekki heldur mikið fyrir boð og bönn, heldur fól hann mér að finna eigin styrk. „Þú lest fyrir prófið þangað til þér finnst að þú kunnir efnið“. Og ég dáist að þeim mömmu fyrir það hve heimilið stóð alltaf vinum okkar opið og þau treystu okkur. Ég hélt oft partí á menntaskólaárum, stundum fjölmenn, og pabbi sagði: „Þú mátt alveg halda partí en þú berð ábyrgð á því!“ Ég minnist t.d. svaðalega fjölmenns partís einu sinni á gamlaárskvöld þar sem pabbi og mamma komu heim um miðja nótt þegar gleðskapurinn stóð sem hæst, þau voru alltaf hjá Möggu og Helga yfir áramót, og ég varð aðeins stressaður, en þau fóru bara upp að sofa, pabbi léttur í skapi, eins og venjulega og vék góðu að vinum mínum, eins og venjulega.  Ein af kenningum hans sjálfs hin síðari ár, og hann hringdi sérstaklega í mig til þess að segja mér hana, var að skíðamennskan hefði alveg bjargað okkur bræðrum frá allri óreglu.  Ég hváði, fannst hann koma svolítíð hratt upp á mig, og sagði að við hefðum kannski ekki beinlínis verið í mjög bráðri hættu, við værum líklega ekki alveg týpurnar til þess að feta glæpabrautina, en hann svaraði að bragði: „Nei, skíðin björguðu ykkur alveg, þið máttuð ekki vera að því að vera í einhverju rugli!“ Alveg harður á þessu og svo endurtók hann þetta nokkrum sinnum, því pabbi var maður endurtekninga. Þegar honum fannst hann hafa komist að niðurstöðu þá fór hann með sína möntru. Og góður brandari eða saga fannst honum aldrei nógsamlega oft sögð. Ekki frekar en hin strákslega stríðni sem honum var svo töm. Siggi Valur galt aðeins fyrir þetta þegar hann var orðinn einn heima af okkur bræðrum og þurfti að búa við þessa föstu brandara pabba, m.a. um séra Pétur á Reynivöllum einsog hann kallaði Sigga stundum, og sú árvissa hótun að hafa saltfisk í jólamatinn hófst strax í haust, bara til þess að fá Sigga til að ranghvolfa í sér augunum. En það var hins vegar ekki til stríðni í okkar föðurætt, það var ein mantran, það voru engin dæmi um slíkt.

	Okkar samvera á barns- og unglingsárum var að mestu tengd ferðalögum og útivist. Það voru Þórsmerkuferðir, farið í Stóra-Langadal og svo auðvitað um hverja helgi á skíði á veturna. Það þurfti sannarlega þolinmæði og þrautseigju í að fylla ítrekað Broncoinn af öllu því dóti sem þurfti fyrir tjaldútilegu eða vikudvöl eða lengur í Stóra-Langadal. Ég man eftir þessu óyfirstíganlega verkefni að virtist að koma öllu í jeppann, sem var ekki mjög stór, en hafði grind á toppnum sem var einatt drekkhlaðin. Einhvern tíma var allt komið nema einn tjaldstóll, bíllinn stóð á blístri, og við vorum að vandræðast með þennan stól en pabbi náði loks að smokra honum inn með hliðinni og flýtti sér svo að loka skottinu með látum. Það er svo aftur skemmtilegt að fjölmargar ljósmyndir sýna einmitt pabba sitjandi í þessum stól með kaffibolla fyrir utan tjaldið með bros á vör; það voru svolítið hans stundir á ferðalögunum. Ég man líka eins og gerst hafi í gær þegar við veltum Bronconum. Við vorum að koma þrír úr Stóra-Langadal, við pabbi og Snæi vinur minn, og í krappri beygju á Heydalsvegi rennur bíllinn í lausamöl og aðdragandinn eins og mynd sem sýnd er hægt; ég finn að bíllinn rásar og er stjórnlaus, pabbi stífnar upp og setur handlegginn fyrir bilið milli framsæta og aftursætis, til þess að vernda okkur Snæja sem vorum auðvitað óbundnir í aftursætinu. Bíllinn fór eina og hálfa veltu við hraunjaðarinn og var gjörónýtur en mikil mildi að við skyldum ekki meiðast.

	Stóri-Langidalur var auðvitað eitt samfellt ævintýri við leik og störf og þar naut pabbi sín svo sannarlega. Þarna var okkur kennt að veiða, keyra bíl og frumatriði í vegagerð, auk þess að spila fótbolta út í eitt og fara í leiðangra inn í dal og upp á fjöll. Þetta ævintýri tók enda of fljótt, því miður, og þeir frændur og vinir, pabbi og Helgi Hall tóku þetta svo nærri sér, að þegar fjölskyldurnar fóru löngu seinna í veiðiferð í Setbergsá á Skógarströnd, rétt við mynni Stóra-Langadals, þá treystu þeir sér ekki með okkur hinum inn í dal til að skoða leifarnar af húsunum okkar. 

	Á vetrum var næstum sama hvernig veðrið var, alltaf var okkur smalað inn í jeppann um hverja helgi til að fara á skíði, örsjaldan var veður svo vont að ekki var farið. Enda var alltaf logn og blíða í gilinu. Ég man m.a.s. enn gleðitilfinninguna sem hríslaðist um mig einn slíkan fágætan óveðurssunnudag því þá komst ég á langþráða fótboltaæfingu innanhúss. Enda er föst í minninu myndin af  pabba á appelsínugula Wagoneer-jeppanum, „öruggasti liturinn“ sagði pabbi jafnan þegar óvenjulegur liturinn barst í tal, þar sem hann rýnir um bílrúðuna út í hríðarbylinn, aðeins kýttur í herðum með sköfuna í hægri hendi til þess að sjá betur út og bíllinn lullaði áfram í efsta gír, þeim þriðja. Pabbi keyrði nefnilega ansi hágírað, sem kallað er, og var frekar ánægður að þurfa ekki að skipta mikið um gír, ekki einu sinni eftir erfiðar beygjur þar sem bíllinn nánast nam staðar en ekki skipti pabbi niður, „ég keyri alltaf í þriðja“.

	Pabbi gat verið utan við sig, eins og fleiri í þessari fjölskyldu, en á svolítið sérstakan hátt, það var stundum eins og hann hyrfi næstum inn í annan heim. Við fórum einu sinni í frábæra golfferð til Englands, við Kalli með vinum okkar og feðrum, svona Feður og synir-ferð. Það segir líka svo mikið um pabba að það var hægt að taka hann með í hvaða hóp sem var, hann lagaði sig að flestum félagsskap. Það gerði bæði hans góða geðslag en líka að hann hafði gaman að fólki og var forvitinn um það. Hans húmor var líka svipaður og í okkar vinahópum, enda urðu mínir vinir hans vinir, og hann smellpassaði í þann góðlátlega stríðnishúmor sem þar svífur yfir vötnum, þar sem enn er hlegið að 40 ára gömlum bröndurum. En í þessari feðragolfferð sló pabbi högg sem fór í gegnum skóg og inn á næstu braut. Og í stað þess að slá til baka þá hélt hann bara áfram á þeirri braut þar sem kúlan hafði lent, algjörlega í eigin heimi, þangað til við skökkuðum leikinn og bentum honum á villur hans vegar. Og þá bráði auðvitað af honum og hann hló mikið að sjálfum sér.

	Ein besta sagan af þessu er þó sagan um týnda veskið. Pabbi, mamma og Siggi voru á leið til Hollands til Kalla en í Leifsstöð uppgötvar pabbi þegar hann ætlar að fara að borga í fríhöfninni að hann finnur hvergi veskið sitt. Þau fara að leita, pabbi hafði borgað leigubíl fyrir utan, svo veskið var þá til staðar. Nú var haft samband við leigubílinn og svo öllu snúið við, m.a.s. myndavélar öryggiseftirlitsins skoðaðar en allt án árangurs. Veskið var horfið. Þá var ekki annað að gera en loka öllum kortum og því var óvenju þungt yfir pabba þegar hann settist inn í bílinn hjá Kalla við komuna til Hollands – og tók ofan kaskeitið. Kom þá veskið beint í fangið á honum og hafði leynst undir skyggni húfunnar og hann verið með það á skallanum allan tímann.

	Pabbi var mjög tryggur sínum, eins og ég hef áður nefnt, og sinnti öllu því sem að honum sneri af mikilli trúfestu. Hann var formaður skíðadeildar ÍR frá 1976-1985 þegar mikil uppbygging átti sér stað í Hamragili, skálinn var endurbyggður, skíðalyftur voru reistar og öll aðstaða margefld. Það er eiginlega engin leið að lýsa með orðum þeirri miklu vinnu, allt sjálfboðavinnu auðvitað, sem fámennur hópur manna lagði af mörkum til þess að byggja upp skíðaaðstöðu í gilinu, að lyfta grettistaki er eiginlega of veikt, og ég held að þetta væri nánast óhugsandi á okkar dögum. Og ofan á þetta bættist allt mótshald sem líka hvíldi á sömu herðum um áratugaskeið. Það var óeigingjarn dugnaður og fórnfýsi í bland við óbilandi bjartsýni sem knúði þessa menn áfram. Og reyndi nú oft á hana og pabbi sagði oft söguna af því þegar Helgi Hallgrímsson opnaði gáminn með Puma-lyftunni, og lokaði honum strax aftur og horfði á pabba með svipnum: Þetta er vonlaust. Þá var lyftan í gámnum í agnarsmáum einingum, næstum einsog stórir legokubbar. Að Helgi frændi skyldi við það að bugast fannst pabba líka segja sína sögu – en auðvitað bráði af þeim og upp fór lyftan. Okkur sonunum var auðvitað smalað í vinnuhelgar í Hamragili, við misjafnar undirtektir, en pabbi beitti aldrei hörku í því, hann skipaði okkur aldrei með nema mikið lægi við. Hann hafði skilning á að þetta væri ekki efst á vinsældalistanum hjá ungum mönnum, en höfðaði sem fyrr til ábyrgðarkenndar, sem aftur gerði að verkum að maður mætti miklu oftar en ella. Og nú þegar öll merki þessarar gríðarlegu vinnu þeirra í Hamragili eru horfin varð ég aldrei var við neinn harmagrát yfir því hjá pabba. Hann tók því af æðruleysi eins og öðru. Hið liðna var liðið og ekkert unnið með því að svekkja sig of lengi á því. „Þetta er bara svona“, var ein mantran.

	Pabbi var í essinu sínu á árunum sem hann vann hjá Hafskip. Þar ríkti vinnustaðamenning sem hann fann sig vel í, góður andi meðal starfsfólks og lagt upp úr því, alls konar skemmtileg smástríðni í gangi, samhliða því að fyrirtækið var að byggjast upp og sækja fram. Það var sköpun í gangi, frjálsræði og mönnum treyst fyrir ábyrgð. Fyrir geðgóðan og glaðsinna mann eins og pabba var þetta  draumavinnustaður. Stjórnendur félagsins hafa sagt mér að þeir hafi fljótlega séð hvílíkur happafengur pabbi var, bæði sem starfsmaður og félagi. Hann leit alltaf á sig sem Hafskipsmann og harmaði afdrif fyrirtækisins, fannst sárt að standa við gluggann í lokin, horfa yfir á hafnarsvæðið og sjá Eimskipsmenn fjarlægja tæki og tól yfir á sitt yfirráðasvæði. Það kom þó ekki í veg fyrir að hann gengi til liðs við Eimskip, enda föluðust þeir fast eftir honum, og þar starfaði hann í meira en áratug af sömu trúmennsku. Samstarfsmenn og forráðamenn hafa líka sagt að pabbi hafi verið sérlega vinsæll hjá viðskiptamönnum félagsins og verið einn farsælasti starfsmaður þeirra, og ekki efa ég það eftir að hafa stundum séð til hans og heyrt í vinnunni.

	Heyrt er þarna lykilorð. Pabbi var nefnilega mikill símamaður. Hann var alltaf í símanum í vinnunni, og talaði hátt, rétt eins og hann væri enn að tala í gamla sveitasímann, og hló svo líka hátt. Hann náði að meðtaka faxtækið og fannst það mikið undur, en treysti því samt aldrei alveg, honum fannst hann þurfa að fylgja hverju faxi eftir með símtali, svona til öryggis. Og tölvupóst náði hann eiginlega aldrei alveg sambandi við, þótt hann væri kominn með slíkan. Hann tók faxið alltaf fram yfir og vildi mikið vera að faxa til mín alls konar upplýsingum þegar ég bjó í útlöndum fremur en að senda með tölvupósti. Símtölin voru mörg og þeim fjölgaði hin allra síðustu ár eftir að hann var hættur að leiðsegja. Ef við vinirnir vorum í skíðaferð, veiðiferð eða golfferð þá hringdi pabbi alltaf daglega til að spyrja frétta og gleðjast með okkur, hló að gamansögum af strákunum, sérvisku þeirra og tilsvörum. Og ekki spillti ef við vorum á slóðum sem honum voru kærar. Mikið sem ég á eftir að sakna þessara símtala.

	Það var snilldarleikur hjá pabba að fara í leiðsögunám þegar hann var kominn á eftirlaun. Ég hef grun um að hann hafi verið farinn að undirbúa þetta miklu fyrr en hann vildi vera láta, hann talaði frekar eins og námið væri skyndihugdetta og til þess að hafa eitthvað að hugsa um, og hálfpartinn afsakaði þetta. En hann naut þess í botn að setjast á skólabekk á gamals aldri, las Íslendingasögurnar aftur og uppgötvaði til dæmis kraftinn og húmorinn í Grettis sögu, sem og töfra jarðfræðinnar. Og ekki síður naut hann þess svo að starfa sem leiðsögumaður, „skemmtilegasta vinna sem ég hef verið í“, sagði hann,  því bæði fékk hann að ferðast um landið sem hann elskaði og kynntist fjölda fólks sem uppfyllti félagsþörf hans. 

Þessar síðustu vikur á spítalanum dáðist ég að æðruleysi pabba. Hann var rólegur og skýr allan tímann og einhver heiðríkja yfir honum þótt honum liði ekki alltaf vel. Hann var rámur og átti að hvíla röddina, „tala þú“ sagði hann við mig fyrst eftir aðgerðina, og ég fór eitthvað að blaðra en svo var pabbi óðara farinn að botna og bæta við, því við fórum vítt og breitt í tali og hann þurfti að koma ýmsu að. Og húmorinn hvarf honum ekki. Hann kvartaði við mig að maturinn væri saltlaus og eftir því bragðlítill, „það mætti halda að mamma þín væri á bakvið þetta til að létta mig“, og svo nefndi hann við Kalla að smygla til sín salti. Kalli sagði að það liti nú ekki vel út fyrir mann í hans stöðu að vera að smygla salti inn á hjartadeild. Þá horfði pabbi á hann, glotti og sagði: „já, ég ætti líklega frekar að biðja Palla eða Hemma um þetta.“ Hann dó frekar snögglega, því daginn áður hafði hann verið ansi brattur, náði nokkrum símtölum sem mjög höfðu legið niðri, og sagði m.a.: „þetta er besti dagurinn minn hingað til, þetta er allt að koma.“ 

Þetta er allt að koma. Einhvern veginn finnst mér sú setning dæmigerð fyrir pabba; alltaf bjartsýnn og jákvæður, aldrei nein uppgjöf og hvað þá væl ... Að því leyti og svo mörgu öðru hefur hann verið okkur góð fyrirmynd. 

Í raun mætti draga persónulýsingu pabba saman í eina stutta setningu: Hann var góður maður og lífsglaður. Og ég held að veruleikinn sé einfaldlega þannig að góðir menn deyja ekki heldur lifa áfram í huga okkar, eins og Hannes Pétursson lýsir svo vel í frábæru kvæði: „Sá er eftir lifir, deyr þeim sem deyr, en hinn dáni lifir, í hjarta og minni, manna er hans sakna. Þeir eru himnarnir, honum yfir.“

Elsku pabbi, farðu vel og takk fyrir allt.

Elsku pabbi það er óraunverulegt og sárt að hugsa til þess að geta ekki lengur átt skemmtileg samtöl við þig um lífið og tilveruna. Þú varst svo skemmtilegur viðmælandi. Þú elskaðir að heyra hvað væri að gerast og kynnast nýjum hlutum sérstaklega ef það tengdist ferðalögum og náttúru. Það er því ekki að undra að svo margar góðar minningar eru því tengdar. Minningar um fjölmargar ferðir okkar fjölskyldunnar um landið og síðar utanlands. Sammerkt þeim öllum hvað þær voru skemmtilegar, þú duglegur að fræða okkur um staðhætti, menningu og fróðlega hluti. Þið mamma svo samrýmd og elskuðuð hvort annað og nutuð þess að vera saman og í hópi góðra vina. 

Það er líka svo margt sem þú kenndir mér og leiðbentir. Þú hafðir unun af því að veiða og varst fyrirtaks veiðimaður, þolinmóðari en flestir og því fiskinn með afbrigðum. Kenndir okkur að lesa ána og skilja hvernig fiskurinn hegðar sér í straumvötnum og hvar hann gæti legið. Eða þegar við nenntum ekki að veiða og lögðumst í grasbala, tókum strá í munn, horfðum upp í himininn og töldum fugla. Í Stóra-Langadal, sem var auðvitað uppáhalds staðurinn okkar, urðu líka til margar góðar minningar. 

Skíðamennskan var fyrirferðarmikil hjá okkur og þú vannst að mikilli hugsjón við að byggja upp skemmtilegt svæði til að skíða á og njóta skemmtilegrar útiveru og smá keppni í bland. Minningin er sú að það boðaði á gott skíðaár ef hægt væri að fara fyrir áramót í fjallið, helst fyrir jól.  Lögleg afsökun frá jólaboðum og jólastússi var að fara á skíði í desember, afsökun frá öllum boðum nema á annan í jólum því þá var gleði með Glaðheimum og það var aðal heimboð ársins, ekki spurning. Eftir áramót voru svo allar helgar nýttar í fjallinu, líka þegar nær glórulaust veður var úti því aldrei var útilokað að logn væri í Hamragili, að minnsta kosti væri þess virði að kanna það. Það var líka ökuferðin sjálf sem var gæðastund, yfirleitt öll fjölskyldan með nesti og samverunnar notið í botn. 

Það var mikil hvatning frá þér þegar ég fór fyrst erlendis í nám, þú studdir mig með ráðum og dáðum og talaðir skemmtilega um þinn námstíma í New York. Það hefur svo sannarlega verið ævintýri líkast og ég var svo heppinn að fá að ganga með þér um borgina 40 árum síðar, sem þá var í fyrsta skipti sem þú komst aftur þangað eftir útskrift. Það var hreint magnað hvað þú rataðir og mundir af sögum og lýsingum frá eftirminnilegum tíma í þínu lífi.

Mér er ofarlega í huga gleðin og virðingin sem þú sýndir öllum og komst alltaf til dyra með bros á vör og tilbúinn að hjálpa ef það væri nokkur kostur. 

Þú varst líka góður í að finna lausn á deilum eða vandamálum, lausnamiðaður mannasættir væri líklega góð lýsing. Þú kenndir mér nefnilega það mikilvægasta og það er að sýna ávallt virðingu fyrir mönnum og málefnum. Þú varst svo fordómalaus og svo langt á undan þinni samtíð.

Það er svo margt sem ég vil þakka þér fyrir að hafa sýnt mér og kennt. 

Far í friði elsku pabbi, þinn sonur Karl Steinar

„Ertu ekki hress?" Svona byrjuðu öll símtöl og samtöl við afa. Það skipti afa nefnilega mjög miklu máli að allir væru hressir. 

Afi var alltaf hress. Bjartur, blíður og góður. Það voru engir staðir betri að kúra á en bumban hans afa. Hann sagðist líka vera að safna til að koma okkur öllum fyrir. Afaknús voru bestu knúsin, löng og þétt. Ég mun sakna þess að sjá þig taka á móti mér og mínu fólki með útbreiddan faðminn. 

Það er sárt að syrgja einhvern sem maður þekkir ekki tilveruna án. Landslag lífsins breytist mikið þegar heilt fjall hverfur. Það er einmitt raunin með afa Val sem var kletturinn í lífi okkar allra. Alltaf til staðar. Alltaf traustur. 

Afi kenndi mér margt og mikið. Besta ráðið var samt að njóta lífsins. Skíði á veturnar og golf á sumrin. Dýrmætar stundir í Hamragili og á ferðalögum, þar sem ferðabarinn góði var aldrei langt undan. Ekki einu sinni í ítölsku ölpunum, dýrmætar minningar og manndómsvígsla fyrir óharðnaðan ungling sem naut sín í botn með ömmu og afa í brekkunum. 

„Ánægður með þig!“ var líka setning sem ósjaldan kom fram í okkar samtölum. Hann var stoltur af öllum okkar afrekum, smáum sem stórum og naut sín best þegar hann var umvafinn fólkinu sínu. Glettnin, sumir vilja kalla það stríðni, var aldrei langt undan og þreyttist hann ekki á að fussa yfir nýjustu tískustraumum í fata - og hárvali okkar barnabarnanna, alltaf með glettið blik í augunum. „Á ég að kaupa handa þér nýjar buxur?,“ sagði hann brosandi og benti á glænýjar götóttar gallabuxur barnabarnsins sem rúllaði augunum yfir tískuleysi afa síns. 

Afi var til fyrirmyndar í svo mörgu. Hann var til dæmis eini langafinn sem fóstrurnar vissu um sem sótti barnabarnabarnið sitt reglulega í leikskólann. Nei var ekki til sem svar þegar kom að okkur barnabörnum og barnabarnabörnum. Of mikið af ís var heldur ekki til í hans bókum, eitthvað sem afkomendur smáir sem stórir komust upp á lagið með. 

Ég mun sakna þess að fá bestu gúllassúpu í heimi og spagettí sem bliknar í samanburði við allt annað. Afi var mikill ástríðukokkur og fór mikinn í eldhúsinu þegar þannig lá á honum. Vikulegur kvöldmatur hjá ömmu og afa var ávallt tilhlökkunarefni, kræsingar á borðum og góður skammtur af hressleika í hversdeginum. 

Elsku afi. Afi sem leyfði alltaf öllum öðrum að eiga sviðið. Hógvær, stríðinn, ljúfur, greiðfús, ráðagóður og hlustaði vel. 

Það er þyngra en tárum taki að þurfa að kveðja þig elsku afi. Við Viktor Bjarki og krakkarnir pössum ömmu og Sigga Val og biðjum fyrir kveðju í draumalandið fagra. 

Elsku afi, ef ég er ekki hress mun ég hugsa til þín og hressa mig við. Fyrir þig. 

Þangað til næst elsku besti afi minn.   

Minningarsíður

Nýleg andlát

Útfarir

Hlaðvarp

Þjónustusíða

Fræðsluefni

Valur Pálsson

Útför

Páll Valsson: Föðurminning

Karl Steinar Valsson: Minningarorð

Álfrún Pálsdóttir