Ég sem skrifa þessa grein er sonardóttir  Valdórs Bóassonar frá Stuðlum í Reyðarfirði og hef oft velt fyrir mér örlögum þessa afa míns sem ég kynntist aldrei. Lífsferill hans er bæði umdeildur og dýrkaður svo að ég hef grúskað talsvert í þeim gögnum sem ég hef komist yfir. Faðir minn Jóhann Valdórsson var einungis liðlega sjö ára gamall Valdór faðir hans deyr svo að hann mundi hann ekki svo gjörla. Hann sagði mér að sér hefði verið sagt frá því, að dauða föður síns hefði borið að með þeim hætti að Valdór hefði rispað sig á hendinni á ryðguðum nagla og fengið blóðeitrun og dáið eftir stutta legu. Aðrar heimildir herma að hann hafi aldrei náð sér eftir að hafa lagt sig allan fram og alla sína fjármuni við að freista örlaganna, við að berjast við æðri máttarvöldin og tapað í þeirri baráttu.  

En samkvæmt auglýsingu sem birtist í Vísir deyr hann á spítalanum i Hafnarfirði þann 24.apríl árið 1927 eftir erfið veikindi og jarðneskar leifar hans hvíla í gamla kirkjugarðinum á Reyðarfirði en þar er hann meðal foreldra hans og annara ættmenna tengdum Stuðlum. 

Valdóri var lýst sem glaðlyndum,framkvæmdasömum og dugandi manni, sem leit ekki einvörðungu á sinn eigin hag, heldur var hugsunarsamur og hjálplegur öðrum. 

Í grein sem birtist í “Dagblaðinu 112 tölublaði þ. 18.05.1979” eftir Jóhann Þórólfsson, er hans minnist merkismenn á Reyðarfirði “í því sambandi vil ég nefna til þá sem ég tel hafa verið frumkvöðla að uppbyggingu staðarins. Koma þá í hugann nöfn eins og Rolf Johansen sem var athafnamaður hinn mesti, bræðurnir Hallgrím, Gunnar, Jónas og Jón Bóassynir og ekki má gleyma Valdóri bróður þeirra.” 

Valdór Hann upp við ástríki foreldranna og við leik og störf í stórum systkinahópi á Borgargerði og á Stuðlum. 

Þau Stuðlasystkinin þóttu dugleg með eindæmum og ósérhlífin. Valdór giftist árið 1907 Herborgu Jónasdóttur (f. 23. ágúst 1886 –l. 22. ágúst 1964) frá Hlíðarenda í Breiðdal, en þau voru bræðrabörn. Þau byrjuðu búskap sinn í sambýli við foreldra Valdórs að Stuðlum og bjuggu þar sín fyrstu búskaparár. Árið 1913 kaupa þau íbúðarhús Norðmannsins Randulfs á Hrúteyri við Reyðarfjörð og annan rekstur, útgerð, lifrarbræðslu og verslun.

Hann var góður faðir og eiginmaður en var hvatvís og virðist alltaf hafa verið tilbúinn til að freista gæfunnar með von um betri hag með hagsmuni fjölskyldunnar fyrir brjósti. 

En oft hafði kappið verið meira en forsjáin og hin sterka trú sem hann hafði á því allt myndi bjargast reyndist ekki alltaf standast. 

Allt virðist samt hafa gengið svo vel með samstöðu og styrk Herborgar ömmu sem hún virðist hafa haft ótakmarkað af. Valdór afi var oft fjarverandi vikum saman, til sjós, ferðaðist oft til annara landa, Færeyja, Noregs og e.t.v. víðar. Margir dagar, vikur og jafnvel mánuðir fóru ár eftir ár við tilraun til að bjarga Clyne Castle úr sandinum fyrir neðan Kvísker en sá tími var allur til einskins, stórt ævintýri sem átti eftir að setja mark sitt á líf og tilveru Hrúteyrar-fjölskyldunar. Mikill tími, tekjumissir og fjármunir fórun í björgun Jennýar og eins tók það heilmikið á andlegu hliðina eins og sjá má á bréfum Valdórs frá þeim tíma. 

Þegar hann deyr er þrotinn öllum kröftum og þeim mikla eldmóð sem einkenndi hann fyrr á árum, líkaminn slitinn eftir strit og vosbúð sjómennskunnar, grjóthleðslur í Færeyjum, í Noregi og á Íslandi. Andlegur styrkur brotinn niður við að takast á við verkefni sem öll mis-lukkuðust þrátt fyrir mikla bjartsýni og vonir. Samt er hann varla kominn á miðjann aldur, rétt liðlega fertugur. Enn má sjá á Hrúteyri, grjótkantinn sem hann hafði hlaðið, af sinni alkunnu útsjónarsemi til að bæta hafnaraðstöðunna á Hrúteyri.

Endalokin virðast verða árið 1926 þrem árum eftir að Clyne Castle æfintýrinu lauk. Þá aðstoðar Valdór fjölskyldu sína við að flytja yfir að Sómastaðagerði og að öllum líkindum hefur hann talið þeim betur borgið án sín því hann verður eftir á Hrúteyrinni og flytur í sjóhús niður við sjóinn. Þarna líður að endalokum, gjaldþrot blasir við og ekki virðist framtíðin björt. Hægt er að sjá fyrir sér tilveru hans, eiginkonan, bornin og mestallar eigur farnar en þarna virðist hann samt hafa haft hagsmuni fjölskyldunnar framar sinni eiginn. Með því að koma þeim fyrir á Sómastaðagerði taldi hann örugglega að þar með væri einungis hann sjálfur og það sem stóð eftir á Hruteyri væri það sem kröfuhafar mundu sækast eftir En ekki var þrautagöngu fjölskyldunnar lokið þó þau væru flutt frá Hrúteyri því enn voru einhverjar reitur í vörslu konu hans og fjölskyldunnar sem kröfuhafar vildu fá upp í ógreiddar kröfur dánarbús Valdórs. Tæplega tveim vikum eftir andlát hans þann 9.maí sama ár mættu fulltrúar Sýslumannsins á heimili fjölskyldunnar og skrifuðu upp allar eignirnar á Hrúteyri og líka á nýja heimilinu þeirra á Sómastaðagerði. Virðast allar þessar eigur tilheyra dánarbúinu, því kemur upp sú spurning hvort ekkert af þessum eignum hafi í raun tilheyrt ekkjunni og eða börnunum. Herborg amma stóð sig eins og hetja, sýndi og vísaði á eignirnar, allt virðist allt virðist hafa verið týnt til sem talið var einhvers virði.

Þar á meðal,skeiðar, koppar, kápan hennar, kýrin, kálfurinn, spýtubakkar og allir húsmunir sem voru nothæfir og ýms verfæri. 

Allt var skrifað upp og er ekki hægt annað en setja sig í spor fjölskyldunnar sem þurfti að verða vitni að því að eigur þeirra sem þeim þótti vænt um, voru verðmetnar og yrðu seldar til þeirra sem myndu bjóða best. 

Amma mátti ekki bjóða í sjálf, að því sem heimildir herma líklega fyrir það að þau hafa verið orðin gjaldþrota hún og afi, virðist sem hún hafi verið algjörlega réttlaus kona. 

Margir ættingar og nágrannar voru viðstaddir og buðu í muni fjölskyldunnar og er ekki vitað um að hvort það var til að nýta tækifærið og eignast eitthvað ódýrt eða hvort t.d. systkini afa voru að bjóða í eignirnar til að fjölskyldan gæti fengið þær aftur til eignar. Eflaust hafa enhverjir mætt einungis fyrir forvitnissakir? 

Jónas elsti sonurinn, var þá orðinn átján ára, hann mátti því bjóða í eins og aðrir, og margir ættingar og nágrannar þeirra sýndu þá þann vinarhug og tillitssemi að leyfa honum að bjóða fyrst í það sem þau þurftu til búskapar. Þeir buðu ekki á móti honum, og þannig gátu þau náð einhverju að eigum sínum aftur. En margt kemur ekki til baka, amma fær til að mynda ekki kápuna sína aftur. 

Kristrúnu mágkonu hennar og frænku er slegin kápan ef til vill var hún að kaupa kápuna til að gefa Herborgu mágkonu sinni og frænku hana, hver veit? 

En þarna fá þau til baka sitt lítið af nauðsynjamunum, svo sem eldavélina, borð og aðra muni sem ekki var þægilegt að vera án. 

Ung stúlka hafði verið fenginn til að elda ofan í hann og hugsa um hann. Við andlát Val-dórs í apríl á þessi unga stúlka von á barni sem hún segir Valdór vera föðurinn að en það barn fæðist í lok september 1927. 

Aldrei fékk ég skýringu á því hvernig háttað var hjónabandi afa míns og ömmu en Herborg amma mín er í mínum augum hetja hversdagsleikans í þessari frásögn. Hún tók þessa barnsmóður eiginsmanns síns, inn á sitt heimili að Sómastaðagerði og þar dvöldu þær, mægður þar til dóttir Valdórs, Guðrún Valdóra, deyr rétt um tveggja ára aldur. 

Þrátt fyrir mikið andstreymi í lífinu, hepnaðist ömmu alltaf á undraverðann hátt að halda stóra hópnum sínum saman í væntumþykju við hvort annað og náungann. Það að geta haldið öllum sínum börnum hjá sér er merkilegt því á þessum árum var barnmörgum fjölskyldum iðulega tvístrað. Enga félagslega hjálp var á þessum árum að fá og yfirvöld virtust ekki hafa hugkvæmni til annars en leysa upp heimili og tvístra fjölskyldunni jafnvel svo að systkini hittust jafnvel aldrei aftur um æfina. Ekki allar fjölskyldur voru svo heppnar eins og þau að fá að vera í samvistum við hvort annað því ef eitthvað sorglegt kom upp á hjá fjölskyldum var yfirleitt reynt að finna úrræði sem alls ekki virðist hafa verið með hagsmuni fjölskyldunnar í huga.

Minningarsíður

Nýleg andlát

Útfarir

Hlaðvarp

Þjónustusíða

Fræðsluefni

Valdór Bóasson

Útför

Ertu með minningargrein?