Ragna Aðalsteinsdóttir frá Laugabóli í Ísafjarðardjúpi lést á Ísafirði 13. október síðastliðinn. 


Ragna verður jarðsungin frá Íafjarðarkirkju 21. október 2022. 

Ragna Aðalsteinsdóttir var lengst af bóndi á Laugabóli við Ísafjarðardjúp. Ævisaga hennar, Ljósið í Djúpinu, eftir Reyni Traustason kom út árið 2006. 

[DEFAULT]

Hún Ragna Aðalsteinsdóttir á Laugabóli er öll eftir langa, ævi og á stundum erfiða. Hún varð 97 ára og eflaust komin með nóg af veraldlegu vafstri. Síðast hitti ég hana á dvalarheimilinu Eyri á Ísafirði í sumar sem leið. Hún var skýr, þrátt fyrir háan aldur. Eins og venjulega var hún að bíða eftir að komast heim í sveitina sína. Þangað leitaði hugurinn alltaf, heim í dalinn þar sem hún hafði lifað sínar bestur stundir en jafnframt gengið í gegnum það svartnætti sem fylgir því að missa börn, barnabörn og aðra ástvini.

Ragna var vinur vina sinna en gríðarlega föst fyrir þegar henni þótti embættismenn eða ráðamenn brutu gegn almennum borgurum. Þá var Rögnu að mæta.

Við kynntumst fyrst í gegnum skólasystur mína, dóttur hennar, Bellu Vestfjörð. Þá náðum við ekkert sérstaklega vel saman. Kynslóðabilið þvældist fyrir. En síðan þróuðust mál þannig að ég fór að koma reglulega við hjá henni á Laugabóli og við urðum perluvinir. Það skorti aldrei umræðuefnið í eldhúsinu á Laugabóli. Ragna var fróð og víðlesin með einbeittar skoðanir á heimsmálunum jafnt og því sem gerðist á Íslandi.

Á Laugabóli var gjarnan margt í heimili eftir að börnin hennar voru farin að heiman. Þar átti óreglufólk skjól frá hörðum heimi vímuefnanna, svo lengi sem þau féllust á að vera allsgáð og leggja Rögnu lið við búskapinn. Fjölmargir einstaklingar leituðu í ljósið í Djúpinu til að ná áttum og byggja sig upp aftur. Ragna rak í raun meðferðarstofnun en án allra styrkja. Mannúðarstörf hennar voru unnin af hjartagæsku og örlæti. Hún átti nóg og gaf með sér.

Sorgin var sjaldnast langt undan á Laugabóli. Ragna eignaðist þrjú börn, Garðar Smára, Gunnar Bjarka og Aðalheiði Bellu sem öll báru ættarnafnið Vestfjörð. Hún kom börnum sínum öllum til manns. En svo dundi áfallið yfir. Bjarki starfaði sem lögregluþjónn í Bolungarvík. Hann var að sinna starfi sínu 8. mars 1989 á Óshlíð þegar snjóflóð hreif hann með sér á haf út. Lík hans fannst aldrei. Yngsti sonur Rögnu varð aðeins 25 ára þegar líf hans var á enda. Harmur Rögnu var gríðarlegur en þetta varð aðeins upphafið að raunasögu hennar.

Sex árum eftir fráfall Bjarka féll snjóflóðið ægilega á Súðavík með skelfilegum afleiðingum. Á meðal þeirra sem fórust var Bella, dóttir Rögnu, og Petrea dóttir hennar. Bell náði ekki að verða fertug og litla stúlkan var aðeins 13 ára. Svartnættið sem fylgdi því að missa annað barn sitt og barnabarn var ægilegt. Bóndinn á Laugabóli þurfti á öllu sínu að halda til að missa ekki alveg lífsviljann í þeim ömurlega veruleika. Það liðu aðeins fimm ár þar til komið var að næsta áfalli í lífi Rögnu og hennar fólks. Ragnar, sonur Bjarka, fórst í bílslysi í Súðavík árið 2001, aðeins 18 ára.

Ragna stóð upprétt þrátt fyrir áföll sem eru af þeirri stærðargráðu að enginn ætti að þurfa að ganga í gegnum slíkt. Þeir tímar komu að hún var við það að gefast upp og hún leitaði sér hjálpar á geðdeild. Hún var öldungis ófeimin að ræða þau mál og sagði gestum og gangandi að hún væri að koma af geðdeild. Flestir brugðust við með þögninni og einhver vildi sussa á hana. Ragna var þá skjót til svars og spurði hvort hún mætti frekar tala um kvef eða fótbrot. Hennar skilningur var sá að geðsjúkdómar væru hvorki merkilegri né ómerkilegri en aðrir sjúkdómar og opinská umræða væri til góðs. Þannig vann hún gegn sorginni og sótti sér hjálp þegar neyðin varð stór.

Ragna var bóndi fram í fingurgóma. Hún rak bú sitt með sóma og skilaði börnum sínum inn í fullorðinsárin. Þau fengu öll gott veganesti frá móður sinni. Ragna á Laugabóli naut virðingar fyrir dugnað sinn og þá snyrtimennsku sem einkenndi búið hennar. Stífbónaðar dráttarvélar á hlaðinu og öllu snyrtilega við komið á Laugabóli. Við bæ hennar var svo skrúðgarður sem hún kenndi við Bjarka heitinn, son sinn.

Eftir snjóflóðin í Súðavík var Ragna gagnrýnin á frammistöðu yfirvalda sem sváfu af sér þá ógn sem vofði yfir plássinu þegar snjóþyngsli voru og hengjurnar í fjallinu biðu þess að brjótast af stað af heljarafli. Ragna taldi að mörgum mannslífum, þeirra á meðal Bellu og Petreu, hefði verið fórnað með kæruleysi. Á þeim tíma tók ég viðtal við Rögnu fyrir DV. Sú hugmynd kom upp á þeim tíma að ég myndi skrifa um hana bók. Hugmyndin varð að veruleika árið 2006 þegar örlagasaga Rögnu, Ljósið í Djúpinu, kom út. Bókin fékk gríðarlega góðar móttökur og fór í metsölu. Ragna sagði þar sögu sína af einlægni og dró fátt undan. Samstarfið við hana var í senn ljúft og gefandi. Ég ók reglulega norður í Djúp til að taka niður sögur frá mögnuðu lífshlaupi konu sem lifði svo sannarlega sorg og gleði á þeim 75 árum lífshlaup hennar spannaði.

Eftir að bókin kom út héldum við vinskap. Ég hringdi reglulega í Rögnu og kom við hjá henni ásamt fjölskyldunni þegar færi gafst. Það voru ævinlega fagnaðarfundir og gleðistundir.

Eftir því sem árin færðust yfir minnkaði þrek Rögnu á Laugabóli. Þannig er auðvitað lífsins saga. Hún fékk inni á hjúkrunarheimilinu Eyri á Ísafirði fyrir nokkrum árum. Þar naut hún góðs atlætis en henni leiddist samt. Það átti illa við hana að sitja aðgerðarlaus. Ég heimsótti hana gjarnan. Hún ævinlega tilbúin að fara heim í dalinn sinn og spurði gjarnan hvort ég væri á leiðinni inneftir eða vissi af ferð. Framan af sat hún stundum fullklædd í stólnum sínum með handtösku sér við hlið, tilbúin að fara heim. Hún þráði það öðru fremur að komast í dalinn sinn. En þótt andinn væri reiðubúinn var líkaminn ekki lengur eins og áður var. Þrekið var farið. Hún var ekki lengur fær um að vera ein á Laugabóli.

Seinasta heimsóknin mín til Rögnu var í sumar. Hún var að vanda ánægð með endurfundina en ég fann að það var af henni dregið. Hún var ekki lengur í kápunni sinni með töskuna sér við hlið að spyrja eftir fari. En hún bar það með sér að hún var á förum. Lífsviljinn sem hún hafði viðhaldið alla tíð var greinilega þverrandi. Í seinasta viðtalinu sem ég tók við hana sagðist hún vilja verða hundrað ára. En hún náði því ekki. Það vantaði rúm tvö ár uppá en þetta var orðið gott.  

Í þessum mánuði ætlaði ég að heimsækja hana. Þá var ég of seinn. Mér var sagt að dauðastríð hennar væri hafið. Við hlið hennar þegar hún kvaddi var eina eftirlifandi barn hennar, Garðar Smári. Hinum megin hefur hún vonandi hitt fyrir börnin og barnabörnin sem hurfu alltof snemma úr þessari jarðvist. 

Það fylgir því ákveðinn tómleiki að geta ekki lengur hitt sómakonuna Rögnu og spjallað við hana um réttlæti jafnt og ranglæti. Laugadalurinn er ekki samur eftir brotthvarf hennar. Skarð hennar verður vandfyllt. En minning hennar lifir. Ragna var ein af hetjum Íslands sem gaf ótal mörgum miklu meira en hægt var að ætlast til og hjálpaði þeim föllnu að rísa á fætur, án þess að krefjast neins í staðinn. Ég þakka dýrmæta samfylgd og orna mér við minningar frá vinskap sem alla tíð stóð óhaggaður. 

„Hún upplifði meiri sorg en nokkur maður á að þurfa að þola“

Ragna var kona sem erfitt er að lýsa. Hún var ein af þeim sem raunverulega bar hag allra fyrir brjósti, sérstaklega þeirra sem hrösuðu í lífsins hlaupi. Hún upplifði meiri sorg en nokkur maður á að þurfa að þola, aldrei hætti hún þó að trúa á það góða.

Ég var um átta ára þegar ég hitti Rögnu fyrst á Laugabóli. Pabbi var að skrifa enn eina bókina og ég fylgdi honum flestar hans ferðir eins og tryggur hundur. Ég var fyrirferðalítið barn. Það þýddi oftast ekki fyrir utanaðkomandi fólk að reyna að eiga samskipti við mig, ég horfði á það með andúð og svaraði engu. Ég óskaði þess bara að fá að hlusta, forvitnin var mikil og ég dáðist að reynslusögum fullorðinna sem virtust kunna á þetta furðulega líf. Saga Rögnu var þar engin undantekning. Ég sat og hlustaði á hana þylja sögur af missi, sorg og ótrúlegri þrautseigju. Pabbi spurði spurninga, Ragna svaraði og ég hlustaði. Þannig gekk þetta.

Það leið ekki að löngu þar til Ragna var búin að brjótast inn fyrir þessa þykku skel mína og fljótt var ég farin að líta á hana sem aðra ömmu. Hún tók alltaf svo vel á móti mér, líkt og öðrum sem fengu að vera hjá henni.

Ég verð ævinlega þakklát fyrir að hafa fengið Rögnu inn í líf mitt. Árin liðu og eftir að ég fullorðnaðist elti ég pabba minna. Ég hitti Rögnu þó nokkrum sinnum síðastliðin ár og ég veit að hún var tilbúin að fara. Hennar lífsskeiði var lokið. Eftir sitja minningarnar um magnaða konu sem bætti líf svo margra. Ég hlakka til að hitta hana hinum megin við brúnna og heyra nýjar sögur.

Útför Rögnu Aðalsteinsdóttur fer fram frá Ísafjarðarkirkju í dag kl. 11. Streymt verður frá athöfninni.

Minningarsíður

Nýleg andlát

Útfarir

Hlaðvarp

Þjónustusíða

Fræðsluefni

Ragna Aðalsteinsdóttir

Andlátstilkynning

Útför

Ljósið í Djúpinu er slokknað

„Hún upplifði meiri sorg en nokkur maður á að þurfa að þola“