Markús Runólfsson fæddist í Bakkakoti í Meðallandi 25. júní 1928. Hann lést á Landspítalanum í Fossvogi 9. mars síðastliðinn. Foreldrar hans voru Runólfur Bjarnason frá Bakkakoti og Þorgerður Runólfsdóttir frá Efri-Ey í Meðallandi. Systkini Markúsar, látin: Guðrún f. 1918, d. 1944, Guðbjörg f. 1919, d. 1997, Sigrún f. 1922, d. 1998, Þorbjörn, f. 1926, d. 2001. Eftirlifandi eru: Bjarni, f. 1920, Runólfur, f. 1933, og Guðni, f. 1938. Markús kvæntist 1957 Jóhönnu Jóhannsdóttur frá Sandaseli í Meðallandi. Dóttir þeirra er Guðrún, f. 1961, gift James Joseph Dempsey, f. 1953, sonur þeirra Markús James Dempsey, f. 1995. Fóstursynir þeirra eru Ágúst og Einar Árnasynir, f. 1947, og Ármann Þór Guðmundsson, f. 1975.

Útför Markúsar fór fram frá Hvítasunnukirkjunni Fíladelfíu 18. mars 2002.

[DEFAULT]

"Við norður rísa Heklu tindar háu. Svell er á gnípu, eldur geisar undir. Í ógna djúpi, hörðum vafin dróma, skelfing og dauði dvelja langar stundir. En spegilskyggnd í háu lofti ljóma hrafntinnuþökin yfir svörtum sal. Þaðan má líta sælan sveitarblóma, Því Markarfljót í fögrum skógardal dunar á eyrum. Breiða þekur bakka fullgróinn akur. Fegurst engjaval þaðan af breiðir hátt í hlíðar slakka glitaða blæju, gróna blómum smám". (Jónas Hallgrímsson.)

Í mikilli uppáhaldsbók okkar Rangæinga, Njálssögu, stendur: "Fám mönnum er Kári líkur." Þessa tilvitnun má svo sannarlega heimfæra á Markús Runólfsson sem við kveðjum í dag með söknuði og djúpri virðingu. Markús var í raun engum líkur. Hann var fluggáfaður hugsjónarmaður, uppgjöf var ekki til í hans huga. Það var sama við hvað hann fékkst, kennslu barna og unglinga, uppbyggingu og rekstur stofnana, ræktunarstarf bóndans eða skógræktarmannsins, uppfinningar til hagræðis í skógrækt, eða að fást við verkefni sem aðrir höfðu gefist upp við. Hann barðist hetjulegri baráttu við illvíga sjúkdóma og vann marga hetjulega sigra. Það voru í raun til ráð við öllu í huga Markúsar nema ráðaleysinu. Að lokum mátti þó Markús, eins og allir menn þurfa að endingu að gera, að beygja sig fyrir "manninum með ljáinn".

Markús hafði einkenni Skaftfellingsins var hægur og prúður, gat verið skemmtilega ýtinn á sinn kurteislega hátt og til eru margar skemmtilegar sögur um hinn brennandi áhuga Markúsar fyrir ákveðnum málefnum og framgöngu hans til þess hrinda þeim í framkvæmd. Þegar áhuginn hafði kviknað var öllum hindrunum ýtt úr vegi án hávaða eða stærilætis. Hann miklaði sig aldrei af verkum sínum. Markús hlaut þó ýmsar viðurkenningar, t.d. veitti forseti Íslands Markúsi Riddarakross hinnar Íslensku fálkaorðu, einnig hlaut hann æðstu viðurkenningu Skógræktarfélags Íslands

fyrir framúrskarandi störf. Það er í raun erfitt að tíunda allt það sem Markús lagði hönd að og allt það sem hann hrinti í framkvæmd. Hann var svo sannarlega hugsjóna- og félagsmálamaður af lífi og sál og margt var sjálfboðaliðastarfið sem hann innti af hendi. Meðal margra trúnaðarstarfa hans var að hann sat í hreppsnefnd Hvolhrepps í 28 ár á miklum uppbyggingar- og framfaratímum í hreppnum. Hann á, að öllum ólöstuðum, mestan þátt í uppbyggingu Héraðsbókasafns Rangæinga, Dvalarheimilisins Kirkjuhvols á Hvolsvelli, brúar og nýs vegarstæðis inn á Emstrur sem er afréttur Hvolhrepps. Hann tók gjarnan við verkefnum sem aðrir voru um það bil að gefast upp við. Núna síðast stýrði hann Veiðifélagi Eystri-Rangár. Okkar síðustu samskipti voru þau að hann bað mig um að vera fundar- og veislustjóri á uppskeruhátíð veiðifélagsins, lokaorð Markúsar í þeirri veislu voru að hann væri í framboði til formanns á aðalfundi á vori komanda. Slíkur var lífsþróttur og lífsvilji þessa heiðursmanns, þó að hann hefði um nokkurt skeið átt við mikla vanheilsu að stríða. Hann var hylltur með hljómmiklu samstilltu lófaklappi. Markús var oft alvarlegur í bragði en hann var skemmtilega húmorískur og þegar hann hló ljómaði andlitið.

Markús nam í Kennaraskóla Íslands og lauk þaðan prófi 1950. Hann lauk stúdentsprófi utan skóla frá Menntaskólanum í Reykjavík 1952 en með því námi stundaði hann kennslu í Reykjavík. Markús var framúrskarandi nemandi og mikill stærðfræðingur. Árið 1957 hóf Markús búskap ásamt sinni góðu konu Jóhönnu Jóhannsdóttur á bænum Langagerði í Hvolhreppi. Við þann bæ var hann gjarnan kenndur. Í helgri bók stendur: "að væn kona sé kóróna manns síns" og það var hún Jóhanna svo sannarlega. Með búskap stundaði Markús kennslu við Hvolsskóla og var skólastjóri Gagnfræðaskólans á Hvolsvelli frá 1972 til 1977. Þar nutum við krakkarnir handleiðslu hans.

Segja má að ég hafi ekki áttað mig til fullnustu á hve ótrúlegur baráttumaður Markús var, fyrr en ég gerðist sveitarstjóri í Hvolhreppi árið 1990. Í orðabók Markúsar voru ekki til orð eins og "nei, þetta er ekki hægt". Alltaf var kominn nýr flötur á málið daginn eftir, að lokum fann Markús lausn sem hlaut samþykki. Eftir Markús liggur óvenjulega gifturíkt og fjölbreytt dagsverk. Þótt erfitt sé að meta og forgangsraða, hygg ég að hvergi liggi meira eftir Markús, þegar til framtíðar er litið, en í ræktunar- og skógræktarstarfi hans. Hann var um langt skeið formaður og aðalhvatamaður Skógræktarfélags Rangæinga og allt til dauðadags. Enginn einstaklingur hefur staðið fyrir útplöntun jafnmargra trjáplantna en einmitt Markús Runólfsson. Hann fann upp fjölmörg hjálpartæki til skógræktar. Þekktast er svokallaður Markúsarplógur og sérstök útplöntunarvél sem hann fann upp og lét smíða. Þær vélar hafa verið notaðar víða um land og hafa valdið byltingu í útplöntun trjáplantna. Skógræktarstarf hans er lifandi minnisvarði um elju hans og þrautseigju.

Við minnumst Markúsar Runólfssonar með þakklæti og virðingu. Í orðskviðunum stendur: að kænn maður geri allt með skynsemd. Þannig var Markús. Fullviss um það að lífið haldi áfram með sinn gróanda, uppskeru og nýjum kynslóðum, vitum við að lítill Markús, sem er sonur Guðrúnar, dóttur Markúsar og Jóhönnu, og manns Guðrúnar, James, sprangar nú um hlöðin í Langagerði, þar sem trjágróðurinn hans afa fer að vakna af vetrardvala. Vonandi erfir Markús litli í Langagerði þrautseigju, dugnað og gáfur afa síns og nafna. Guð blessi minningu Markúsar Runólfssonar og öll hans ómetanlegu störf í þágu samfélagsins.

Jóhönnu, Guðrúnu, James og Markúsi litla vottum við hjónin okkar dýpstu samúð.

Úr fjarlægð hefur undirritaður til margra ára þekkt kennarann, skólastjórann og bóndann Markús Runólfsson, en ekki er hægt að segja að kynnin hafi verið mikil þangað til ritari hóf vinnu hjá Skógræktarfélagi Rangæinga, undir hans stjórn. Sú samvera kallaði fram þörf til að segja lesara sem ekki þekkir til frá hans stóra starfi. Við flest eða öll höfum kynnst og heyrt sagt frá mörgum og margvíslegum áhugamálum manna, einn hefur áhuga fyrir þessu, annar hinu, sumir láta sér reyndar flest í léttu rúmi liggja, aðrir eru eldhugar eins og það er stundum orðað. Í þeim hóp var Markús.

Þegar okkar samstarf hófst var þar komið æfi hans er flestir væru farnir að draga sig í hlé og hafa hægt um sig, og hann gekk ekki heill til skógar. Skömmu áður hafði hann látið smíða vél til að gróðursetja trjáplöntur með, sem var hans hugarfóstur og uppfinning, og hann smá- þróaði þessa vél eftir sinni reynslu. Maðurinn sem sá um smíðina hafði stundum á undanförnum vetrum, þegar hún var inni í járnsmiðju, sagt mér frá breytingum og sífelldum endurbótum á þessu tæki, sem Markús vissi án vafa að var minnst fyrir hann, heldur þá sem eftir koma. Með þeirri vél gátum við sett niður eitt þúsund trjáplöntur á klukkutíma, og þar sem plönturnar eru settar niður í plógfarið sem hún býr til, hafa þær meiri raka dýpra í jörðinni. Smá áburðarskammtur er líka settur með hverri plöntu sem endist meðan þær eru að ná rótfestu. Þar sem sett er í eyðisanda er oft sáð lúpínufræi um leið. Þegar fyrsta vélin var fullmótuð og notagildi hennar eins og sagt hefur verið frá, kom í ljós að verkefni væru fyrir aðra vél og hún varð til. En okkur þótti vinnuaðstaðan ekki góð, sem sennilega var ástæða fyrir að Markús ákvað að umbylta annarri vélinni til betri framtíðar við þessa vinnu. Veturinn var vitanlega notaður til aðgerða. En svo kom aftur vor og allir biðu spenntir eftir að sitja í hægu sæti og reyna nýjan búnað. Bæði við sem vorum með vélina eftir breytinguna, og þeir sem smíðuðu, reyndum sem við gátum til að finna hvað ætti að gera þegar plönturnar fóru ekki vel í moldinni. Markús notaði tímann vel þar sem hann lá á spítala og fann lausnina. Þó hann gengi um og væri með okkur var heilsan ekki í lagi, en um það var ekki talað, heldur starfið. Ritari fór með gróðursetningarvélarnar til og frá um landið, því engar svona vélar eru til á Íslandi nema þær sem Markús lét smíða. Sumir eru ekki alveg sáttir við plógstrengina sem koma upp, en þeir smá hjaðna niður og eins og áður sagði eiga hríslurnar mikið meiri lífs og þroskamöguleika. Mjög sennilega er þetta eini möguleikinn til að láta vaxa skóg með aðstoð lúpínu að einhverju marki þar sem er auðn og sandur. Lúpínan myndar jarðveg en hopar svo. Frásögn af störfum Markúsar er gerð hér ef það mætti verða til að hvetja aðra og til að sýna hvaða möguleika hann hefur skapað. Ef þú lesandi góður hefur áhuga fyrir skógrækt í einhverjum mæli, máttu vita að frumkvæði hans hefur sannað sig, og mun áfram lifa þó þessi mikli hugsjónamaður hverfi af sjónarsviði. Hann var glaður í vetur er hann hringdi til mín með fréttir um að tilraun sem við gerðum á Hólasandi hefði heppnast. Þar sem við fórum saman í aðra landshluta sagði hann mér frá trjáplöntum sem við sáum, og virtist þekkja svo víða til þessa starfs, hvaða ár voru gróðursettar plöntur, hvernig þeim gengi að vaxa og hvað þær þyrftu til að vaxa. Ég tók mynd af honum austur í Skógum síðasta sumar, þar stóð hann við hríslu sem var hærri en hann inni í lúpínubreiðu, við töluðum um aðra hríslu jafngamla rétt hjá, sem naut ekki lúpínu og meira en helmingsmunur var á vextinum.

Ekki er hægt að skilja við þessa umfjöllun um skógrækt Markúsar án þess að minnast á þau mörgu og stóru svæði sem gróðursett hefur verið í um Rangárþing. Þá er ekki átt við að fleiri hafa notað sér tækni hans og gróðursett í sína heimareiti. Markús var formaður Skógræktarfélags Rangæinga og undir hans stjórn var girt af og gróðursett í mikið land, sem vegfarendur geta skoðað, það eru skilti við veginn. Sérstaklega er vert að segja frá sandinum og hrauninu í landi Bolholts á Rangárvöllum, þar er þegar orðinn unaðsreitur og skógurinn er byrjaður að sá sér frá eldri trjánum. Þar hóf Markús starf sitt með því að safna sjálfboðaliðum, við mismikla trú á að þar mundi lifa skógargróður, sem nú má segja að sé aðall skógræktar á svæði félagsins, með sérstakt hátíðarsvæði sem verður allt tilkomumeira þegar lengra líður. Eftirkomendur sem eiga góða stund í skjóli þeirra lunda munu bera hlýjan hug til þessa framsýna manns, verk hans eru þeim ætluð. Einu sinni þegar við vorum að ræða þessi mál, sagði hann að veðurfar ætti eftir að breytast á Íslandi, þegar skógurinn stækkaði mundi hann kyrra hina köldu vinda í kringum sig.

Markús vann ekki bara að því sem hefur verið lýst hér á undan, árnar í kring eru farnar að skila arði úr hans forsjá. Og einn daginn fórum við inn með Fljótshlíð, hann hafði fengið hugmynd um að setja rör sem hægt væri að opna og loka í varnargarð við Markarfljót til að auka rennsli í Þverá, bara þegar minnst er í henni á sumrin. Til þess entist honum ekki aldur, og þá óvíst með framhaldið. Sumir hræddust hugmyndir hans, og sögðu að þegar honum dytti eitthvað í hug kæmi hann því í framkvæmd, ekki þýddi að mótmæla.

Kannski hváði einhver í huganum þegar Markús fyrr í þessum línum var kallaður eldhugi, það er oftar sagt um þá sem eru með hvasst augnaráð og hraðar hreyfingar, en hann gekk hægt um án þess að stefna fast að einhverju marki, fannst manni á stundum. Þetta var minnst á sem andstæðu í gerð hans, þegar verið var að tala um framkvæmdaviljann. En við meiri kynni mátti oft dást að hæfileikum hans, rökhyggju og heilu mati á svo mörgu. Ritari spurði oft um ýmislegt sem ekki var einsýnt með svar, umsögn var án öfga, vitur, fordómalaus. Og það var gaman að standa hjá þegar hann var að reikna út hvað margar plöntur væru fyrir framan okkur á jörðinni, svona margir bakkar af þessari gerð, og svona af hinni, við þögðum, vissum að heildartalan kæmi svo undrafljótt.

Vissulega var hann í hópi eldhuga, og hans innri gerð, vinarþel og heiðarleiki gleymist ekki þeim sem hefur notið. Andrúmsloftið í kringum hann var gott þeim sem unnu með honum. Jafn mikilli jákvæðni og framkvæmdagleði hefur undirritaður ekki kynnst hjá svo öldnum og sjúkum manni. Hugur minn er fullur af þakklæti til Markúsar og Jóhönnu, þar sem ég hef verið heimagangur þessi ár, notið hlýju og einlægrar vináttu, þeim kynnum hefði ég ekki viljað missa af.

Kæfi afastrákur, þú átt vonandi lengst eftir að njóta verka nafna þíns, þó að tómleikinn sé mikill nú, þá verður þú glaður þegar þú gengur um skóginn hans, lítur upp eftir trjánum og manst að það eru hans verk.

Kær vinur, félagi og samstarfsmaður er látinn. Stór er sá hópur vina og kunningja sem nú drúpir höfði með söknuði vegna fráfalls öðlingsins frá Bakkakoti í Meðallandi. Hans verður minnst af hlýhug og virðingu allra þeirra er til hans þekktu.

Margs er að minnast þegar litið er yfir farinn veg samskipta okkar Markúsar. Að leiðarlokum er mér og starfsfólki í Gunnarsholti efst í huga þakklæti fyrir áralanga vináttu og heilladrjúgt samstarf.

Markús var sérstakt ljúfmenni, dagfarsprúður og einstakur áhugamaður um skógrækt. Það var mér mikill heiður að fá að starfa með honum. Þegar ég horfi til baka og hugsa til Markúsar kemur mér fyrst í hug einbeitni hans og óþrjótandi eljusemi. Það hefur löngum verið gæfa skógræktar og landgræðslu að hafa í forystu ósérhlífna hugsjónamenn. Þar hefur verið að verki sú framvarðasveit sem ótrauð axlaði erfiði og baráttu við óblíð náttúruöfl og lagði grunn að betra og fegurra Íslandi. Í þessum hópi var Markús meðal hinna fremstu. Í æsku sá hann hvernig eyðingaröfl náttúrunnar ógnuðu byggðinni í Meðallandi úr öllum áttum. Sjávarsandur að sunnan, beljandi Kúðafljót að vestan og sandur úr Eldhrauni að norðan og austan. Fjöldi jarða eyddist og þúsundir hektara gróðursælla landsvæða urðu sandinum að bráð. Flestir töldu á þeim tíma óvinnandi verk að stöðva þá eyðingu, þar eins og svo víða annars staðar á okkar fagra en hrjóstruga landi. En á ævikvöldi gat hann glaðst yfir því að starf hans átti ríkan þátt í að endurheimta horfna skóga víða á Suðurlandi og reyndar víða um landið.

Ég kynntist honum fyrst fyrir nær 30 árum sem fjárbónda í Hvolhreppi með mikinn áhuga á landgræðslu og landbótum á afrétti þeirra á Emstrum. Síðan lágu leiðir okkar saman þegar hann tók fyrir alvöru ástfóstri við skógrækt. Einstakur áhugi hans og hugsjón í þágu þess málefnis heilluðu hvern þann sem átti þess kost að kynnast þessum sérstæða manni. Stundum hef ég haft á orði að í hvert sinn þegar Markús leitaði aðstoðar og samstarfs við Landgræðsluna þá hafi ég borið gæfu til að gefast strax upp. Hann tók aldrei synjun sem svar þegar um skógrækt var að ræða. Ég kynntist ungur tengdaföður hans, Jóhanni í Sandaseli, Meðallandi, og mér fannst ég finna sömu þrá hjá þeim báðum að sífellt að finna upp ný tæki og útbúnað til að létta mönnum störfin og auka afköst í þeim verkefnum sem þeir fengust við. Markús fann upp og þróaði ýmis tæki til að auka afköst og bæta árangur í skógrækt. Hann fann upp merkan trjáplöntunarplóg og með tveimum þeirra var hann síðustu æviár sín ásamt ötulu samstarfsfólki sínu að planta nær fjórða hverju tré sem plantað var árlega á Íslandi. Hann hannaði merkar fyrirhleðslur í Þverá til að auka fiskgengd þar, sáðvél fyrir lúpínufræ, áburðarskammtara fyrir trjáplöntur og svona mætti lengi telja. Mér er það sérstaklega minnisstætt hvílíkur snillingur hann var á sviði reikningslistarinnar og kom það honum án efa vel þegar hann veitti forstöðu Dvalarheimili aldraðra, Kirkjuhvoli á Hvolsvelli, að ógleymdri formennsku í Skógræktarfélagi Rangæinga um langt árabil.

Markús var ávallt hvers manns hugljúfi, hann kom sér afar vel hvar sem hann fór og var samur við háa sem lága. Honum var einkum umhugað um að koma ungu fólki til manndóms sem hafði lent í erfiðleikum á grýttri lífsbrautinni. Hann hafði ríka réttlætiskennd og sagði skoðanir sínar umbúðalaust. Einstök samviskusemi og elja einkenndi öll störf Markúsar. Hann vildi vera sívinnandi og hélt því fram á sinn áttunda áratug. Heilsan þvarr á síðari árum en hann tók þeim erfiðleikum með einstakri hetjulund.

Það voru forréttindi að kynnast Markúsi, hans er nú sárt saknað en minningin um góðan dreng lifir. Við Oddný vottum fjölskyldu, ættingjum og vinum hans okkar dýpstu samúð og biðjum þeim Guðs blessunar.

Kveðja frá Skógræktarfélagi Rangæinga

Með þessum orðum viljum við í stjórn Skógræktarfélags Rangæinga minnast formanns félagsins okkar og hins merka skógræktarmanns, Markúsar Runólfssonar frá Langagerði, en hann lést laugardaginn 9. mars. Markús hóf búskap í Langagerði í Hvolhreppi árið 1957, ásamt eiginkonu sinni, Jóhönnu Jóhannsdóttur. Markús var kennari að mennt og var lengi kennari og skólastjóri um tíma við Hvolsskóla á Hvolsvelli. Þau hjónin brugðu búi árið 1997 og fluttu þá að Hvolsvelli.

Markús átti sæti í hreppsnefnd Hvolhrepps um árabil og gegndi mörgum ábyrgðarstörfum fyrir sveitarfélagið. Hann var þekktur fyrir atorkusemi og dugnað og gegndi af alúð og trúmennsku hverju því starfi sem hann tók að sér.

En fyrst og fremst munum við minnast Markúsar fyrir störf hans að skógræktarmálum. Hann var alla tíð mikill áhugamaður um skógrækt og landgræðsu. Hann var kjörinn formaður Skógræktarfélags Rangæinga árið 1986 og gegndi því starfi til dauðadags. Með störfum sínum fyrir félagið vann Markús þrekvirki í skógræktarmálum héraðsins. Undir stjórn Markúsar óx félagið og dafnaði og að hans frumkvæði hóf Skógræktarfélag Rangæinga skógrækt í stórum stíl upp úr 1990 í samstarfi við Skógræktarfélag Íslands og Landgræðsluskóga. Með tilkomu Landgræðsluskóga buðust félaginu þúsundir trjáplantna ár hvert til gróðursetningar. Félagið gerði samninga við landeigendur víðs vegar um héraðið um að þeir léðu land til uppgræðslu og gróðursetningar. Markús var driffjöðrin í þessu starfi og afar laginn við að leiða mönnum fyrir sjónir mikilvægi skógræktar sem þátt í varanlegri uppgræðslu lands og endurheimt landgæða.

Til að auka afköstin við gróðursetninguna gerði Markús tilraunir með eins konar niðursetningarvél fyrir trjáplöntur. Hannaði hann á nokkrum tíma gróðursetningarvél sem hlotið hefur nafnið Markúsarplógurinn og þykir bera af öðrum tækjum á þessu sviði. Markús lét smíða tvær vélar af þessari gerð. Auk verkefna í Rangárþingi tók Markús að sér gróðursetningu víðs vegar um landið með þessum vélum sem hvarvetna vöktu verðskuldaða athygli. Árið 2000 hlaut Markús verðlaun Skógarsjóðsins fyrir þessa uppfinningu og veitti þeim viðtöku úr hendi forseta Íslands á Bessastöðum. Við góðar aðstæður er unnt að setja niður með þessu tæki um 1.500 plöntur á klukkustund. Árið 2000 voru gróðursettar rúmlega 400.000 plöntur með þessum hætti undir stjórn Markúsar, en það munu hafa verið tæp 10% af allri gróðursetningu á landinu það ár. Alls hefur nú verið plantað í um 1.000 hektara lands á tíu svæðum í héraðinu. Stór hluti þessa lands var lítt eða ógróinn þegar gróðursetning hófst, en er nú víðast hvar algróið og skógivaxið land, komandi kynslóðum til yndis og hagsbóta.

Við fráfall Markúsar hefur verið höggvið stórt skarð í raðir okkar skógræktarfólks. Það skarð er vandfyllt, en okkur ber skylda til að halda áfram að efla starfsemi félagsins og halda þannig merki hans á lofti. Með því móti heiðrum við minningu félaga okkar og vinar, Markúsar frá Langagerði. Jóhönnu og fjölskyldu hans flytjum við okkar innilegustu samúðarkveðjur.

Í dag kveðjum við Markús Runólfsson. Ég kynntist Markúsi þegar við kenndum saman í Hvolsskóla. Hann hætti kennslu þegar hann var kominn á aldur eins og sagt er en hann hætti ekki að vinna. Markús var ekki bara kennari og skólastjóri, hann gerði svo margt annað auk þess sem hann var bóndi, skógræktarmaður, framkvæmdastjóri á Dvalarheimilinu Kirkjuhvoli, hreppsnefndarmaður í Hvolhreppi í 24 ár, tók þátt í mörgum stjórnum og nefndum og svo mætti lengi telja.

Mér kemur í hug eitt orð sem lýsir Markúsi en það er hugsjónamaður. Hann vann af hugsjón því sem hann vildi koma fram. Þegar hann var að koma málum í höfn var það að gefast upp eða leggja árar í bát ekki til í hans orðabók. Hann var alltaf að vinna að einhverju til hagsbóta fyrir samfélagið og sú vinna var ekki neitt níu til fimm-dæmi.

Nokkur undanfarin ár hef ég ekki komist hjá því að fylgjast með eljusemi hans út um eldhúsgluggann minn. Hann kom fram með þá hugmynd að þrengja Þverá þannig að með tímanum gæti hún orðið gjöful fiskiá. Hann ásamt öðrum lét útbúa garða út í ána til þess að þrenging ætti sér stað en það var nú ekki nóg heldur vildi hann hafa uppgróna bakka og skjólsæla. Hann af sínum alkunna dugnaði plantaði bæði lúpínu og trjáplöntum með ánni. Auk þess girti hann þetta landsvæði af og var seint og snemma að vinna við þetta verkefni. En þannig var Markús, hann vann að sínum hugðarefnum af eljusemi og kappi til að skapa komandi kynslóðum betra líf. Þannig hefur hann komið í verk mörgum þjóðþrifamálum. Við samferðamenn hans stöndum í þakkarskuld við Markús Runólfsson, megi minning um hann og verk hans lifa.

Kveðja frá Skógræktarfélagi Íslands

skelfing og dauði dvelja langar stundir.

þaðan af breiðir hátt í hlíðar slakka

Fallinn er frá einn af áhrifamönnum í íslenskri skógrækt, atorku- og hugsjónarmaðurinn Markús Runólfsson, formaður Skógræktarfélags Rangæinga. Glíma hans við erfið veikindi síðustu misserin var erfið en ætíð var horft fram á veg og allt fram á síðasta dag var hann vakinn og sofinn yfir þeim verkefnum sem hann hafði tekið sér fyrir hendur.

Markús gekk til liðs við skógræktarhreyfinguna með endurnýjuðum krafti um miðjan áttunda áratuginn en áður hafði hann með kennslustörfum stundað hefðbundinn búskap um árabil. Skógræktaráhugi mun þó lengi hafa blundað með Markúsi en hann hafði sótt námskeið í skógrækt vorið 1950 hjá Hákoni Bjarnasyni, fyrrum skógræktarstjóra, fyrir nýútskrifuð kennaraefni. Markús var viðloðandi skógrækt í nokkur sumur eftir þetta, m.a. sem verkstjóri í Haukadal og Borgarfirði. Síðan verður nokkurt hlé á skógræktarstörfum Markúsar.

Markús var kosinn í stjórn Skógræktarfélags Rangæinga 1985, varð formaður félagsins 1987 og gegndi því starfi til dauðadags. Markús var tæknilega sinnaður og mun fljótlega hafa komið auga á það, að ein af forsendum þess að auka árangur í skógrækt var að auka afköst við trjáplöntun. Árið 1994 hóf Markús að þróa búnað til gróðursetningar sem fullyrða má að hafi valdið byltingu við gróðursetningu plantna hér á landi.

Markúsarplógurinn eins og tækið heitir, er nú vel þekkt í íslenskri skógrækt og hefur á undanförnum árum átt stóra hlutdeild í trjáplöntun á Íslandi. Þannig er talið að á síðustu árum hafi rúmlega fimmta hver planta á Íslandi verið gróðursett með Markúsarplógnum. Þróun Markúsarplógsins var nákvæmnisvinna og þolinmæðisstarf, þar sem eiginleikar Markúsar frumleiki, þrautseigja og dugnaður komu vel í ljós. Atorka hans og elja voru einstök. Það má með sanni segja að Markús hafi komið með nýja vídd í íslenska skógrækt, þegar búið var að leggja góðan þekkingargrunn fyrir skógrækt hér á landi. Af einstökum verkefnum í skógrækt, sem Markús bar hitann og þungann af, má nefna ræktun í Bolholti á Rangárvöllum og uppgræðslu á Markarfljótsaurum. Skógræktina á Markarfljótsaurum ber tvímælalaust að telja meðal meiri háttar afreka og bendir allt til þess að sýn listaskáldsins góða um "Markarfljót í fögrum skógardal" eigi eftir að verða að veruleika í nánustu framtíð.

Ræktun skóga krefst þolinmæði og ekki er víst að sá njóti skógarins sem til hans stofnar. Þetta var Markúsi fullkomlega ljóst og hann vann að skógræktinni af atorku og hugsjón sem ungur maður væri, þó líkamlegir burðir færu þverrandi hin síðari ár.

Markús Runólfsson var kosinn heiðursfélagi Skógræktarfélags Íslands og sæmdur æðsta heiðursmerki félagsins, á aðalfundi þess á Akureyri árið 2000, fyrir mikilsvert framlag til íslenskrar skógræktar. Hann tók við þeirri viðurkenningu af hógværð og lítillæti sem einkenndi fas hans alla tíð.

Ég vil fyrir hönd Skógræktarfélags Íslands þakka fyrir að hafa notið liðveislu hans og krafta í þágu skógræktarfélaganna. Eiginkonu hans Jóhönnu Jóhannsdóttur, sem var stoð hans og stytta í lífinu, dóttur og fjölskyldu, vottum við innilega samúð.

Blessuð sé minning Markúsar Runólfssonar.

Minningarsíður

Nýleg andlát

Útfarir

Hlaðvarp

Þjónustusíða

Fræðsluefni

Markús Runólfsson

Útför

Minningargreinar sem birtust í Mbl.