lést á Líknardeild Landspítalans í Kópavogi, sunnudaginn 21. Janúar. Útför hefur farið fram í kyrrþey að ósk hans. 

[DEFAULT]

   Fjallamennska og útivist færði okkur og Hreini Magnússyni ævilanga vináttu. Hann lést fyrir aldur fram 21. janúar síðastliðinn, á 64. aldursári. 

   Snjór og ís, hamrar og víðáttur hálendisins urðu okkur, og litlum hópi félaga í Íslenska Alpaklúbbnum að óþrjótandi uppsprettu ævintýra og uppgötvana. Stundum tveir eða þrír, stundum mun fleiri, fórum við saman vel þekktar fjallaleiðir, eða leituðum við að nýjum leiðum á fjöll, fremur um vetur og vor en sumarlangt eða fram eftir hausti. Óklifnir tindar hér á landi voru ofarlega í huga en auðvitað freistuðu fjarlæg fjöll þessa litla hóps. Engu að síður urðu ísfossar í Esjuhömrum, giljum í Kjósarskarði og Hvalfirði, eða helgarferð á Eyjafjallajökul og klettabrölt í Stardal, oftar til þess að fylla drauma um hressilega útivist og klifur en langferð til fjalla við Vatnajökul eða í Ölpunum eða til risatinda annarra heimsálfa.

   Hreinn með bakgrunn í Hjálparsveit skáta og eðlislæga færni í klifuríþróttinni, hvort sem var í klettum eða ís og snjó, var einn sá trausti í hópnum. Hann var ekki einungis mjög sterkbyggður heldur reyndist afar þrautseigur og útsjónarsamur og líka kappsfullur enda skapið strítt á stundum og hann síðasti maður að snúa við á leið okkar þegar þess þurfti með. Aldrei hlekktist hópnum á í útivistarferðum svo orð sé á gerandi. Þar varðaði kunnátta og reynsla Hreins miklu. Samveran náði langt út fyrir fjallheima og þá kom í ljós tryggðartröllið Hreinsi sem kunni að fagna á góðum degi, eiga notalega stund með vinum  sínum og annast fólk með natni. Klifurtímar í Stardal með nýliðum, líka börnum, gleymast seint.

   Fjarlæg fjöll drógu okkur um síðir til sín. Þannig er fjallamennska. Hópurinn setti sér nokkuð fljótt markmið, stighækkandi í háfjöllum. Fyrst skyldu menn þétta grúppuna enn betur í ferðum hér heima, þar næst reyna sig í Ölpunum og þannig stig af stig í erfiðleikaflokkum. Hluti hópsins hóf brátt undirbúning að leiðangursröð sem átti að hefjast, eftir ferðir á Alpatinda, í Xinjang í Kína til ná yfir 7.000 m háum tindi (Kongur Tagh 7.649 m). Næst átti að reyna við Sishapangma í Tíbet (8.027 m) og loks Everest eftir Suðurskarðsleiðinni. Hreinn var óþreytandi í sinni marksækni og saman tókum við fyrstu skrefin: Fjármögnun og heimaæfingingar. Vel gekk til að byrja með en misferli einhverra opinberra aðila sem tóku við greiðslum hópsins í Kína og ólíkar, nýjar aðstæður okkar komu í veg fyrir fyrri Asíu-ferðina. Hreinn hélt engu að síður til Alaska nokkru síðar og gerði dugmikla tilraun til að ná tindi Denalis, hæsta tinds Norður-Ameríku, en veður hamlaði því á endanum. Við hinir fundum okkur flestir fáein fjarlæg verkefni á löngu tímabili eftir þetta.

   Á milli áranna 1982 og 1993 leitaði hópurinn uppi óklifna tinda heima fyrir. Á þessum árum bólgnuðu jöklar og snjó- og ísalög voru hin þrifalegustu. Ýmsar klifurleiðir gerðust þá færar sem nú hafa orðið mun erfiðari eða jafnvel ófærar klifrurum vegna hlýnunar.  

   Fyrstur undir mannsfót var Snókur í Esjufjöllum (1982), næst Snæfell við Kálfafellsdal, þar næstir Bakka- og Vörðutindur í Heinabergsfjöllum eftir alls óþekktri leið (1984) og svo Örninn (Tröllkarlinn) á Snæfellsnesi (1986), Stöng við Berufjörð (1987) og loks Lambatindur á Ströndum (1993). Reynt var við nokkra aðra tinda, t.d. Humarkló og Antafjallstind, án árangurs, en nýjar ísklifurleiðir á SV-landi farnar þar sem Hreinn leiddi oft klifurspannir. Hann kleif Hraundranga við Öxnadal snemma á ferlinum og sumarið 1984, þegar hluti hópsins vann að heimildarkvikmynd um klifur á Þumal í Skaftafellsþjóðgarðinum var Hreinn akkerið í því vafstri. Sama ár var hann með okkur  í hópi að gæta vinnuöryggis fyrir fjölmennt tökulið James Bond-myndinarinnar  

. Var líka framan við linsur kvikmyndavélanna sem einn rússnesku hermannanna í þeim hluta eltingaleiks sem fram fer í upphafi myndarinnar og tekinn var hér á landi á og við Jökulsarlón ásamt öðrum byrjunarsenum. 

   Fram með klifurferðum okkar var Hreinn vel virkur í Hjálparsveitinni og varð góður hjálparliði og skíðamaður. Það jók enn á áhugann á fjallaferðum er stundum snerust að hluta til um fjallaskíðun í miklum bratta eða skíðaleiðangra með dráttarsleðum á jökla í leit að fallegum klifurleiðum og lítt snortnum víðernum. Í sumum tilvikum var skíðað mjög bratt, meira að segja á gönguskíðum, t.d. á Vatnajökli eða Eyjafjallajökli og niður  hlíðar hans 

    Ljósmyndavél var oftast með í förum Hreins og í útivistinni dagaði smám saman yfir framtíðarstarfsgrein hans og þar með krefjandi námi í ljósmyndun í Bandaríkjunum. 

   Hreinn hafði áhuga á mörgum öðrum þáttum náttúrunnar og ferðaðist um svo að segja allt land á meðan hann hafði þrek til og fangaði augnablik í byggðum og óbyggðum. Stórt safn ljósmynda eftir hann er dýrmætt. Úr eldri hluta þess var snemma safnað í bók á íslensku, ensku og þýsku með textum annars okkar og vakti hún athygli fyrir ljósmyndir Hreins (

, Líf og saga, 1991). Upp úr 1990 tók hann þátt í gerð innslaga í þáttinn VISA-sport á Stöð 2 og bar áhuginn hann allt frá árangursríkri leit að flugvélarflaki í þétt sprungnum Gígjökli Eyjafjallajökuls til ísklifurs í Botnsúlum. Veturinn 1991 eyddi hann löngum tíma í að ljósmynda Heklugos með sínu sérstaka lagi. Sá eiginleiki sem sumir kunna að nefna ákveðni, jafnvel þrákelkni, en aðrir orðheldni og traust, kom vel fram í þessum vinnuferðum og til dæmis í hugmynd hans um að senda beint út í útvarpi frá klifurferð upp norðausturhrygg  Skessuhorns í Skarðsheiði, snemma vors eitt árið.

   Hreinn gerðist fjölskyldufaðir og rækti það með sömu eljunni og útiveruna með okkur hinum sem einnig áttu orðið maka eða fundu hann fljótlega á þessum árum. Það dofnaði yfir fjallaklifri Hreins en ekki útivist og þaðan af síður vinnugleðinni eða verkefnum fyrir ýmsa verkkaupa. Bönd sem höfðu ofist þétt á erfiðum stundum einkum í vetrarferðum okkar, iðulega með raunsanna öryggislínu á milli okkar, eða þegar gleðilegur árangur náiðst í fjallabröltinu; þau hvorki trosnuðu að né slitnuðu.

   Við hittumst undfanfarið, kjarni hópsins, jafnan tvisvar á ári til þess að deila fréttum og einnig  minningum um fjallamennsku „köldu áranna“ þegar margir skriðjöklar landsins gengu fram og loftlagsbreytingar höfðu ekki enn náð að flækja vetrariðkun sportsins svo um munaði. Góðs vinar og vandaðs manns er sárt saknað.

(f. 22. október 1960, d. 21. janúar 2024)

Fyrsta sameiginlega verkefni okkar Hreins Magnússonar var á vegum Athygli ehf. á árinu 1996 fyrir Samvinnulífeyrissjóðinn. Þar með hófst samstarf sem varði í 28 ár, fyrst í verkefnum fyrir Athygli og viðskiptavini fyrirtækisins og síðan með mér í ýmsu stóru og smáu eftir að ég skildi við Athygli. 

Hreinn var ljósmyndari sem ég vildi einfaldlega vinna með, mikill fagmaður, traustur og áreiðanlegur. Við náðum strax vel saman, urðum félagar og vinir. Hreinn var glettinn og ljúfur maður í umgengni en ég fann vel að skaplaus var hann ekki. Við vorum samstíga í vinnu og deildum aldrei um nokkurn skapaðan hlut. Ekki í eitt einasta skipti, hvorki um vinnutengt efni né neitt annað.

Það tók mig ekki langan tíma að átta mig á því hvar helstu styrkleikar Hreins lægju í faginu og hann vissi orðið upp á hár hvernig ég sæi fyrir mér útfærslu verkefna í máli og myndum. Við gátum því gengið beint til verka án þess að bera fyrst saman bækur okkar fyrst enda slíkt óþarfa sóun á tíma. Annar þekkti þankagang hins í stórum dráttum. Þannig samstarf er gott, gefandi og árangursríkt.

Hreinn hafði takmarkalausan áhuga á bílum, tækjum og tólum af flestu tagi og leitaði helst ekki til bifvélavirkja um innvols í ökutækjum. Honum gekk illa að skilja að ég kynni hvorki að skipta um bremsuborða né ljósaperur í bílunum mínum og vildi ekki einu sinni reyna að gera við sjálfur. Ég svaraði því til að lífið væri of stutt fyrir hjálp i viðlögum með bíla. Frekar myndi ég áfram styrkja bílaverkstæði til þarfaverka. 

Hreinn menntaði sig í ljósmyndun í Bandaríkjunum og ég held að mér sé óhætt að fullyrða að hann hafi verið einn örfárra íslenskra ljósmyndara sem sérhæfði sig í myndatökum í iðnaði, framleiðslu og tækni. Prófverkefnið hans vestan hafs var að mynda Harley Davidson. Myndaserían sú er glæsileg og eftirminnileg. Ekki síst myndir af einstökum hlutum mótorfáksins mikla sem prófdómarar kunnu víst sérlega vel að meta. 

„Hlutamyndir“ af þessu tagi voru reyndar sérstakt áhugamál og einkenni Hreins sem ljósmyndara. Hann sá margoft áhugavert myndefni allt í kringum sig og „skaut“ á húslykla, blómapotta, ausur á eldhússnaga, bækur í hillu eða hvaðeina sem fyrir augu hans bar en ekki okkar hinna þar á vettvangi. Þegar hann skilaði af sér voru „smáhlutamyndirnr“ stundum það sem ég staldraði fyrst og lengst við. Þar birtist frjó og listileg hugsun meistarans með myndavélarnar.

Stærsta verkefni Hreins á mínum vegum varðaði Hvalfjarðargöng og Spöl ehf., félagið sem sá um að búa göngin til, eiga þau og reka fyrstu tvo áratugina. Hann tók fyrstu myndirnar í Hvalfirði vorið 1996, þegar framkvæmdir hófust, og þær síðustu í september 2018 þegar Spölur skilaði Vegagerðinni göngunum skuldlausum líkt og lögfestir samningar kváðu á um. Við fórum oft í Hvalfjarðargöng á degi sem nóttu og kynntumst starfsmönnum og starfseminni vel. Ég skrifaði bókina 

 um samgöngumál á Vesturlandi frá stríðslokum og hvernig hvernig samgöngutálminn Hvalfjörður var að lokum sigraður með göngum undir sjó, þeim fyrstu og einu hérlendis. Sú bók hefði aldrei orðið læsileg og áhugaverð án myndanna hans Hreins. 

, um sögu og starfsemi veitingastaðarins Hornsins í Reykjavík og fjölskylduna sem átt hefur Hornið og rekið frá upphafi. Sama sagan þar. Myndir Hreins lyfta bókinni mjög og gera hana að þeim flotta prentgrip sem hún er.

Matreiðslumeistarinn Jakob Hörður Magnússon og fjölskylda hans héldu veglegt og fjölmennt útgáfuhóf á Horninu. Þar var Hreinn svo ólíkur sjálfum sér sem  mest gat orðið. Daufur mjög, undarlega fámáll og annars hugar. Hann var þá nýbúinn að fá alvarleg tíðindi, greiningu illvígs krabbameins, en vildi ekki eyðileggja gleðistundina mína með því að upplýsa mig um stöðuna þá. Umhyggja honum lík.

Þriðja verkefnið af svipuðum toga nefni ég, afmælisrit fyrir Rafiðnaðarsamband Íslands. Ég var verkefnisstjóri og textahöfundur, hann sá um ljósmyndaþáttinn. Úr varð bæklingskorn sem var afar skemmtilegt að búa til og gefa út. Enn og aftur skoraði Hreinn með myndunum sínum. 

Sjálfur nefndi Hreinn það oftar en einu sinni og oftar en tvisvar að sameiginlegu verkefnin okkar væru sér kær vegna þess að við fórum á vinnustaði um allt land og hann myndaði fólk við alls kyns störf, í eigin vinnuumhverfi. Það átti aldeilis við minn mann að glíma við rafvirkja, smiði, bakara, lyftarastjórnendur, fólk að dæla bensíni á bíla eða afgreiða í verslun, togaraskipstjóra í brúnni, málara með pensla, úrbeiningafólk með hnífa, þjóna að hella víni í glös, kokka að hræra í pottum eða steikja á pönnum, fiskvinnslufólk að fást við makríl, síld eða þorsk. Og svo framvegis. 

Atvinnulífsmyndirnar þykir mér einna vænst um þegar ég skoða allt það sem hann skildi eftir sig í mínum fórum. Þar er samt af miklu og margvíslegu að taka. Mér tókst að velja liðlega 200 myndir úr verkefnum okkar í albúm og vísa í það hér neðst í textanum. Myndir segja margfalt meira en nokkur orð. Í inngangi efst á forsíðu Flickr-síðunnar er getið um fyrirtækin og vettvangana sem við vorum á þegar hann tók myndirnar.

Við Hreinn unnum dálítið saman sumarið 2023 en síðasta stóra verkefnið hans fyrir mig var á Akureyri vorið 2022. Þá var hann enn að jafna sig eftir mikla og geysilega erfiða skurðaðgerð þá um veturinn. Ég hafði auðvitað hitt hann og verið í samband við hann símleiðis, vissi vel að hann væri í lyfjameðferð og starfsorkan mjög skert. Gat samt ekki neitað mér um að kanna hvort hann treysti sér til að fara með mér norður. Hann var fyrst á báðum áttum en sagði svo umsvifalaust já þegar fyrir lá að mig vantaði að láta mynda á Akureyrarflugvelli og í Flugsafni Íslands. Það fannst mínum manni alltof spennandi tækifæri til að verjandi væri að láta það fram hjá sér fara. 

Læknir Hreins samþykkti ferðalagið fyrir sína hönd og lagði honum línurnar. Við fórum norður á húsbílnum hans fína og vorum nyrðra í þrjár nætur. Ég ók síðari hluta leiðarinnar til Akureyrar og alla leiðina suður. Hreinn tók fram að nánast óhugsandi væri að hann treysti öðrum en sjálfum sér til að keyra húsbílinn. Ég hefði hins vegar byrjað ökuferilinn á dráttarvélum í Svarfaðardal og lært að bakka með heyvagn. Slík lífsreynsla dygði til að mér væri treystandi til að sitja undir stýri húsbílsins.

Akureyrarferðin hverfur mér aldrei úr minni enda kynntist ég þá Hreini Magg betur og nánar en nokkru sinni fyrr. Við ræddum opinskátt og einlæglega um lífið og dauðann. Man að hann sagðist gera sér góðar vonir um að eiga nokkur góð ár eftir, kannski fimm til sjö. Þau urðu því miður mun færri. 

Hann talaði oft við mig um börnin sín. Þá fæddist strax ljómandi hamingjubros. Hann var rífandi stoltur af Gauta og Hörpu og árangri þeirra í lífinu. Honum fannst sárt að hugsa til þess að kveðja þau hinsta sinni, hvenær svo sem að því kæmi fyrr eða síðar. Ég rifjaði upp að við systkin hefðu misst föður okkar 1987, þá hefði hann nýlega fagnað 56 ára afmæli sínu. Að missa foreldri sitt væri vissulega sárt og mikið högg en lífið héldi samt alltaf áfram. Þannig væri tifið í gangverki tilverunnar og yrði alltaf. Þar með lauk húsbílsspjalli okkar um dauðann.

Hreinn Magnússon skilur eftir sig skarð. Ég sakna vinar í stað, þakka fyrir ferðalagið okkar saman og ylja mér við minningar um góðan dreng sem kvaddi alltof, alltof snemma.

Úrval ljósmynda sem Hreinn tók í verkefnum með ARH

https://www.flickr.com/photos/28232244@N00/albums/72177720314517605

Minningarsíður

Nýleg andlát

Útfarir

Hlaðvarp

Þjónustusíða

Fræðsluefni

Hreinn Magnússon

Andlátstilkynning

Útför

Aðstandendur

TIL MINNINGAR UM HREIN MAGNÚSSON

Hreinn Magnússon ljósmyndari