Foreldrar Önnu Maríu hétu Antti Karhunen og Helvi Karhunen. Þau voru bændur og bjuggu í Keitele-héraði sem er í miðju Finnlands. Antti hafði verið kvaddur í herinn og barðist í Finnska vetrarstríðinu þegar Helvi gekk með Önnu Maríu. Veturinn 1939-1940 hefur örugglega verið þeim hjónum erfiður. Helvi sem var ólétt mátti taka meiri þátt í bústörfunum og Antti sem var leyniskytta í hernum þurfti að liggja grafkyrr og bíða í 30 stiga frosti eftir því að ungir sveitadrengir úr hérðunum hinum megin við landamærin, birtust í miðinu á rifflinum hans.

Anna María fæddist 30. maí 1940. Það var fallegur sumardagur þegar Antti kom heim í fríi frá vígstöðvunum og sá dóttur sína í fyrsta skipti. Antti og Helvi gáfu dóttur sinni nafnið Annikki Marjatta Karhunen.

Annikki átti tvö alsystkin, Esa og Leenu, og hálfsystirina Taimi. Esa og Leena eru við góða heilsu en Taimi lést fyrir nokkrum árum. Öll urðu þau bændur á svipuðum slóðum í Keitele.

Esa og Leena minnast þess hversu iðin og dugleg Annikki var í æsku. Strax á unglingsárum varð hún mikil handavinnukona. Síðsumar hafði hún unun af því að tína sveppi og ber úti í skógi. Hún fékk fastan sess í eldhúsi stórfjölskyldunnar og lærði þar að elda hefðbundna finnska rétti. Nokkuð sem Pétur, Helgi og fleiri nutu síðar – nema kannski kálbögglanna.

Eftir grunnskóla vann Annikki á sjúkrahúsi í næsta þorpi. Seinna lagði hún stund á sjúkranuddaranám. Hún starfaði fyrst eftir námið á stóru sjúkrahúsi þar til hún ákvað að víkka sjóndeildarhringinn og vinna á Íslandi í eitt eða tvö ár. Árin á Íslandi áttu eftir að verða fleiri. Þar krafðist sýslumaðurinn þess að hún tæki upp annað nafn. Hún valdi nafnið Anna María Aradóttir.

Anna María kynntist fyrri manni sínum, Jóhanni, í Reykjavík og eignaðist með honum soninn Helga. Þau skyldu skiptum eftir nokkurra ára hjónaband. 

Eftir það flutti hún ásamt Helga til Hveragerðis þar sem hún starfaði sem sjúkranuddari á Heilsuhælinu. 

Anna María var aldrei rög við að takast á við nýja hluti. Til að geta ferðast auðveldar á milli staða tók hún bílpróf og keypti nýjan bíl af gerðinni Lada. Síðdegis á föstudegi tók hún rútuna til Reykjavíkur, fékk lyklana afhenta hjá Bifreiðum og Landbúnarvélum og keyrði af stað. Það var svolítið stressandi að hafa sig í gegnum umferðina í bænum, þannig að hún tók ekki eftir viðvörunarljósinu sem logaði í mælaborðinu fyrr en uppi á Sandskeiði. Þegar Hellisheiðin nálgaðist logaði ljósið ennþá og bíllinn reyndist kraftlítill upp brekkurnar. Upp komst hann þó og niður Kambana hinum megin. Og ennþá logaði ljósið þegar hún renndi í hlað í Hveragerði. Næsta dag fékk hún bifvélavirkja til að skoða vandamálið. Honum tókst að slökkva viðvörunarljósið með því að taka bílinn úr handbremsu.

Sjúkranuddaranám er allskonar. Námið í Finnlandi teygði sig inn á svið sjúkraþjálfunar og kírópraktors. Anna María sagði að anatómían hefði verið erfið, læknarnir sem kenndu hana notuðu sömu próf og fyrir fyrsta-árs læknanema.

Það var lítið um sjúkraþjálfara og kírópraktora á Íslandi á þessum árum. Á Heilsuhælinu í Hveragerði og í Reykjavík, tókst henni að laga langvinn mein fjölmargra sjúklinga sem sumir urðu kærir vinir og voru henni ætíð þakklátir.

Helgi minnist páska í Hveragerði þegar hann fékk 11 páskaegg frá sjúklingum Önnu Maríu – öll af stærri gerðinni. Fyrstu tvö runnu auðveldlega niður.

Næsta sumar keyrði Anna María hringinn í kringum landið með Helga. Vegirnir voru ekki eins góðir og þeir eru núna, en Anna María var orðin ágætur bílstjóri og kunni á handbremsuna.

Hún heimsótti ýmsa vini sína og fyrrum sjúklinga, þar á meðal Jóhönnu í Árnesi sem hafði verið á Heilsuhælinu skömmu áður. Jóhanna bauð henni í veislu þar sem Pétur var viðstaddur. Anna María sagði síðar að þótt hún hefði aldrei hitt Pétur áður þá hefði hún strax þekkt hann úr draumi sem hana hafði dreymt nokkrum mánuðum fyrr. 

Eftir vikukynni í Aðaldal ákváðu þau Pétur, að Anna María og Helgi myndu flytjast til Péturs sem þá bjó í Nesi. Í Nesi var þá tvíbýli.

Þau byggðu sér nýtt heimili Laxárnes, plöntuðu skógi og ræktuðu garðinn sinn. Anna María tók á móti fólki í sjúkranudd heima í Laxárnesi en þess utan var hún heimavinnandi húsmóðir. 

Með í Laxárnes fluttist Sigríður móðir systkinanna Jóhönnu í Árnesi, Péturs í Nesi,  Arndísar í Nesi og Kristbjargar í Hrauni. Á þessum tíma voru plássin á vistheimilum aldraðra fá, auk þess sem Sigríður gat ekki hugsað sér að vera annarsstaðar en í Aðaldal. Það féll í hlut Önnu Maríu að annast um Sigríði. Hún fékk ekki greitt fyrir umönnunina sem henni gramdist en verr féll henni hversu sjálfsagt þetta þótti. Hún var jafnréttissinni í hjarta sínu.

Sem betur fer eru umönnunarstörf meira metin nú orðið heldur en þá var, þó enn skorti upp á að þau séu metin til jafns við sambærileg störf í öðrum geirum.

Fimm árum síðar dundi ógæfan yfir þegar Anna María fékk heilablóðfall. Hún var hætt komin; Örfáir klukkutímar til viðbótar og þá hefðu minningarorðin endað hér. Það tók hana langan tíma að ná heilsu aftur. Fyrst á eftir tók allt það sem hún vildi gera mun lengri tíma, orðin voru týnd og hugsanirnar reikular. Hún náði sér aldrei alveg eftir áfallið. Anna María var þakklát Pétri sem studdi hana eftir bestu getu í veikindunum.

Nú orðið er talað um vaktir heima fyrir; Fyrstu, aðra og þriðju vaktina. Hvað skyldu það teljast margar vaktir að annast heimilishaldið í Laxárnesi, vinna að bata eftir heilablóðfall og annast um Sigríði sem þá var öldruð og þurfti talsverða aðstoð?

Anna María saknaði alltaf Finnlands og ættingjanna sinna þar. Þegar kom að skiptum á landi foreldra hennar, gaf hún bróður sínum sinn hlut. Hann hafði ræktað landið og sinnt viðhaldinu, og því þótti henni rétt að Esa fengi sinn skerf.

Anna María og Pétur ferðuðust margoft til Finnlands þar sem Esa og Eeva, konan hans, tóku þeim alltaf fagnandi og buðu þeim að dvelja hjá sér eins og þau vildu – oft í tvær vikur. Það ríkti einlæg og góð vinátta á milli systkinanna Annikki, Esa, Leenu og Taimi. 

Kannski má eitthvað læra af þessu; Þegar allt kemur til alls er kærleikurinn og vináttan hugsanlega dýrmætari en ofgnótt jarðneskra eigna.

Eiginkona Helga er Þorgerður og saman eiga þau börnin Ara og Eddu. Þau dvöldu ófáum stundum í Laxárnesi á meðan Anna María og Pétur bjuggu þar ennþá. Það er óhætt að segja að Anna María hafi tekið miklu ástfóstri við barnabörnin sín og notið hverrar stundar með þeim.

Anna María dvaldi sín síðustu ár með Pétri, á hjúkrunarheimilinu Skógarbrekku á Húsavík. Þar leið henni vel. Á Skógarbrekku starfar dásamlegt fagfólk sem annaðist hana af umhyggju og virðingu. Anna María lést í svefni 18. nóvember 2023.

Þegar allt kemur til alls, reyndist Pétur henni Önnu Maríu góður ferðafélagi í gegnum lífsins ólgusjó. Þau höfðu unun af garðrækt. Pétur ræktaði rósir og skrautblóm, á meðan Anna María ræktaði salat, klettakál, spínat, tómata og agúrkur. Pétur sem áður hafði ekki verið þekktur fyrir dálæti sitt á grænmeti, fékk nú ríkulega skammta af grænmeti á diskinn sinn og kláraði það alltaf allt. Nema þegar kom að bragðsterku smá-agúrkunum – þar dró hann mörkin.

Helgi Borg, sonur Önnu Maríu skrifaði þessi minningarorð um móður sína. Séra Þorgrímur Daníelsson flutti þau við útför hennar sem fram fór í Neskirkju í Aðaldal 25. nóv.´23.

Minningarsíður

Nýleg andlát

Útfarir

Hlaðvarp

Þjónustusíða

Fræðsluefni

Anna María Aradóttir

Útför

Ertu með minningargrein?